10 tips voor burgerschapslessen
Als leerkracht wil je jouw leerlingen goed voorbereiden op hun rol in de samenleving. Maar hoe zorg je dat burgerschap voor jouw leerlingen écht gaat leven, zodat ze later hun eigen burgerschap vorm kunnen geven? Lees deze tien tips om burgerschapsonderwijs op jouw school te verrijken!
1. Geef zelf het goede voorbeeld
Als leerkracht speel je een belangrijke rol bij het vormen van houding en gedrag van kinderen. Je bent zelf het beste rolmodel om het goede voorbeeld te geven van actief burgerschap, respect en tolerantie. Je kunt dus in het klein en in het groot voordoen wat goed burgerschap is.
Denk bijvoorbeeld aan vertellen over het doneren van spullen aan de kringloopwinkel, hoe je thuis plastic afval en karton sorteert of hoe je sorry zegt als je per ongeluk iets hebt gedaan wat niet zo handig was.
2. Bespreek maatschappelijke onderwerpen in je klas
Besteed ook regelmatig in de klas aandacht aan dingen die in de samenleving spelen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door een nieuwsitem uit het Jeugdjournaal te bespreken, maar ook door een ruzie op het schoolplein bespreekbaar te maken in de klas.
Door hier in de klas met elkaar over te praten, leren de kinderen over maatschappelijke onderwerpen en dat er meerdere perspectieven zijn. Zo leren ze ook hun eigen mening te vormen en actief oplossingen te bedenken voor maatschappelijke problemen.
3. Oefen met discussies en debatten
Door regelmatig in de klas te oefenen met discussies en debatten, kun je kinderen ook helpen om hun kritisch denkvermogen te ontwikkelen én hun begrip van diverse perspectieven te vergroten. Kinderen leren zo met respect voor anderen hun eigen mening te vormen.
Je kunt bijvoorbeeld stellingen aan je klas voorleggen, zoals:
- “Ik gooi nooit mijn eten weg.”
- “Ik breng mijn oude kleren naar de kringloopwinkel.”
- “Ik zeg altijd mijn buren gedag.”
Deel je eigen mening en vraag wat de klas ervan vindt. Bij jonge kinderen kun je ook het klaslokaal opsplitsen: de kinderen gaan voorin staan als ze het eens zijn, en achterin als ze het oneens zijn.
4. Toon verschillende perspectieven
Besteed aandacht aan diversiteit en inclusie door leerlingen te helpen verschillende perspectieven te begrijpen en te waarderen. Dit kan op een veilige manier door bijvoorbeeld boeken en films te gebruiken die verschillende ervaringen en perspectieven weerspiegelen. Je kunt hierbij ook de filmlessen van Blink Wereld als extra lesmateriaal inzetten!
Je kunt ook zelf het goede voorbeeld geven door in een gesprek te laten weten dat jij het anders ziet, en dat het oké is om een andere mening te hebben. Of bijvoorbeeld een een leerling complimenteren als hij/zij een andere mening constructief uit durft te spreken.
5. Neem deel aan projecten met een maatschappelijk doel
Spoor je leerlingen aan om actief deel te nemen aan de samenleving, door bijvoorbeeld te helpen bij hun sportvereniging of afval op te ruimen in de wijk.
Ook als school kunnen jullie samen acties ondernemen voor een lokaal of landelijk goed doel. Dit kan kinderen helpen om te begrijpen hoe ze zelf het verschil kunnen maken in de samenleving!
6. Oefen met zelfreflectie
Stimuleer je leerlingen ook om regelmatig na te denken over hun eigen houding, gedrag en betrokkenheid bij de samenleving. Dit kan ze helpen om bewuster te worden van hun eigen identiteit én ook om meer inlevingsvermogen en respect voor anderen te ontwikkelen.
Als een leerling bijvoorbeeld een opmerking als “Jij bent echt dom” maakt, dan kun je bijvoorbeeld vragen: hoe zou jij het vinden als een vriendje of vriendinnetje dit tegen jou zou zeggen? En hoe zou het voelen als iemand zo’n opmerking heel vaak te horen krijgt? Dit kun je op allerlei situaties toepassen.
7. Organiseer gastlessen over sociale en maatschappelijke onderwerpen
Nodig bijvoorbeeld ook eens interessante gastsprekers uit van maatschappelijke organisaties, zoals WWF of Rode Kruis. Zij delen graag hun ervaringen met je klas. Dit kan je leerlingen nog meer inspireren om zich betrokken te voelen bij de samenleving.
Ook is dit een mooie gelegenheid om ouders te betrekken bij de klas. Zijn er bijvoorbeeld ouders die collecteren of zich op een andere manier inzetten voor een goed doel? Nodig ze dan uit om hun verhaal te delen in de klas.
8. Bezoek maatschappelijke organisaties met je klas
Ga met klas op excursies naar bijvoorbeeld het gemeentehuis, het wijkcentrum of een opvanghuis voor daklozen. Dit kan hun begrip van de rol van maatschappelijke organisaties in de samenleving vergroten.
Je kan bijvoorbeeld ook met je leerlingen kaarten knutselen met een vrolijke groet, en deze langsbrengen bij ouderen in een woonzorgcentrum in de buurt. Zo werk je aan schrijfvaardigheid én aan sociale vaardigheden.
9. Burgerschap is overal!
En vergeet niet: burgerschap is overal, en dit kunnen je leerlingen dus overal oefenen! Thuis, in de klas, op het schoolplein, in de straat, met de juffen en meesters, met opa en oma of met de buren.
Binnen de school kun je burgerschap aan alle vakken koppelen: van lezen en gym (bijvoorbeeld een klimaatspel) tot creatief & techniek (bijvoorbeeld knutselen met gerecycled materiaal).
10. Met Blink Wereld en Blink Lezen versterk je jouw burgerschapsonderwijs
Burgerschap kun je niet ‘los’ zien. In Blink Wereld zijn geschiedenis, aardrijkskunde, natuur & techniek én burgerschap dan ook een geheel.
Zonder kennis over de wereld krijgen woorden als ‘duurzaamheid’ of ‘globalisering’ geen betekenis. Al deze kennis vullen jouw leerlingen aan met vaardigheden als onderzoeken, samenwerken en een eigen mening vormen.
Ook Blink Lezen draagt bij aan jullie burgerschapsonderwijs. In deze leesmethode komen dezelfde maatschappelijke thema’s uit Blink Wereld aan bod. Kinderen gaan hier nog veel meer over lezen, luisteren, spreken en schrijven. En door langere tijd binnen hetzelfde thema te werken, gaat burgerschap steeds meer leven.
Burgerschap versterken?
Volg een van deze trainingen!
Als aanvulling op het lesmateriaal van Blink Wereld, zijn er twee nieuwe verdiepende trainingen voor schoolteams:
- Bli(n)k op burgerschap. Van wettelijke opdracht naar burgerschapsonderwijs in jouw klas.
- Burgerschapsvaardig. Versterk jouw leerkrachtvaardigheden voor burgerschapsonderwijs.
Wil je meer weten over deze trainingen, of heb je vragen over het versterken van burgerschap op jouw school? Neem gerust contact met ons op!
