Babs Gons
Wat als die man hiernaast niet zomaar een man is?
Ontdek. Het nieuwe lezen.
Deze zin prikkelt je fantasie en maakt je nieuwsgierig naar de volgende. Voor je het weet heb je het boek van deze schrijver uit en heb je allerlei nieuwe dingen ontdekt over de wereld en jezelf.
Toch is de leesmotivatie van kinderen bijna nergens zo laag als in Nederland. Dat vraagt om een radicaal andere aanpak in het primair én voortgezet onderwijs. Met boeiende verhalen, die leerlingen echt raken, waardoor ze verder willen lezen. En het goede nieuws is: die aanpak hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Blink heeft samen met experts een visie op leesonderwijs ontwikkeld, gebaseerd op onderzoek onder ruim 500 leraren en evenzoveel leerlingen. Lees alles hierover in het speciaal door Blink ontwikkelde boek ‘Succesverhaal: ontdek Het nieuwe lezen’ .
Deze auteurs en experts ondersteunen de boodschap van Het nieuwe lezen
Adriaan van Dis
Lees meer
Ik geloof in de mens die er per ongeluk is en er het beste van probeert te maken.
Mulder zweeg en huiverde, want hij geloofde werkelijk in wat hij zei, al had hij er niet echt over nagedacht. Alsof hij buiten zich trad en zich zonder schaamte liet gaan. Het kippenvel trok over zijn armen. Afkomstig uit Adje.
Adriaan: “Lezen maakt mondige mensen.”
Foto: Carel Schutte
Annejet van der Zijl
Lees meer
In het voorjaar van 1958 was Annies lentedepressie dieper dan ooit.
Afkomstig uit Anna.
Annejet: “Mensen kunnen niet zonder verhalen.”
Kluun
Lees meer
Het duurt een paar tellen voor het tot me doordringt dat ik drijfnat en poedelnaakt in een hotelgang sta.
Wat nu? Naakt in de lift stappen en bij de receptie om een nieuwe keycard vragen? Op een andere kamerdeur kloppen en vragen of ze de receptie willen bellen? Hopen dat iemand van housekeeping toevallig de gang in komt lopen? Voor ik tot een besluit kan komen, gaat er halverwege de gang een deur open, waaruit een man met een hipsterbaardje tevoorschijn komt. Afkomstig uit Familieopstelling.
Kluun: “Ik geloof dat je kinderen niet verplicht aan het lezen moet proberen te krijgen. Je moet ze leesplezier geven. En dan helpt het echt niet om ze persé de Grote Drie van de twintigste eeuwse (lees middeleeuwse) literatuur te krijgen. Taal leeft als nooit te voren. Kijk naar de vernieuwende teksten van rappers, straatdichters. Kijk naar de humor die kinderen hebben in hun app-verkeer. We moeten af van het idee dat alleen de roman de weg is naar de liefde voor taal en het ontdekken van leesplezier.”
Foto: Yvette Kulken
Astrid Sy
Lees meer
De wagen vertrok en Koos' gegil stierf langzaam weg.
Afkomstig uit Noem geen namen.
Astrid: “Mijn boeken zijn onderdeel van mijn identiteit. Veel van wat ik heb gelezen heeft mij gevormd tot wie ik ben. Met name de boeken uit mijn jeugd. Ze hebben me mee terug genomen in de tijd, me rolmodellen gegeven waar ik me aan kon optrekken, fantasiewerelden getoond die ik nooit voor mogelijk had gehouden en daarmee mijn eigen fantasie gevoed. Nog steeds lees ik met veel vreugde kinderboeken. Kinderboeken helpen me om kind te blijven. Want de belevingswereld van kinderen is magisch en iets waaraan elke volwassene zich zou moeten vastklampen. Mijn zoontje van drie en ik lezen elke dag, meerdere keren per dag. Ik zie ook zijn fantasie, zijn taal, zijn wereld erdoor verrijken. Het doet me ontzettend veel verdriet dat er zo veel kinderen zijn die dit niet ervaren. Lezen is het fijnste wat er is, waarom wordt het dan tot zo iets vervelends en schools gemaakt? Deze nieuwe leesaanpak gaat lezen weer leuk maken. Want dat is het gewoon.”
Özcan Akyol
Lees meer
Plotseling stond ik in een ruimte waar gewone burgers niet mochten komen.
Ik was mijn begeleiders kwijtgeraakt. Een agent tikte op mijn schouder en vroeg: ,,Collega, zijn deze handboeien van jou?’’ Ik nam ze maar in ontvangst, dat gaf extra cachet aan deze hele ervaring. Afkomstig uit zijn column Op stage bij de politie: ‘Gaan we vandaag ook etnisch profileren?’
Özcan: “Om elkaar beter te begrijpen, moeten we ons goed kunnen uitdrukken. Steeds meer jongeren hebben moeite om teksten te doorgronden. Dat is om twee redenen zorgelijk; ze beperken hun toegang tot kennis. En ze zijn vaak niet in staat om hun gedachten en emoties letterlijk in woorden om te zetten. Dan kan voor frustraties zorgen. Lezen biedt rijkdom. We ontmoeten nieuwe mensen en betreden andere werelden. Dat zorgt voor een grote algemene kennis, meer empathie en hopelijk verbinding tussen burgers die elkaar anders nooit zouden zien.”
Simone van der Vlugt
Lees meer
Afdalen in die donkere tunnel is alsof je in je eigen graf stapt.
Afkomstig uit Zwarte Sneeuw.
Simone: “Wie niet goed kan lezen, sluit zichzelf buiten”.
Paul van Loon
Lees meer
Zeven is het begin.
Er stond geen afzender op. Van wie zou die kaart komen? Misschien wel iemand uit mijn klas, dacht Dolfje. Hij draaide hem om en keek naar de afbeelding op de andere kant. Even hield hij zijn adem in. Het was een tekening van de Grote Boze Wolf… Afkomstig Uit Dolfje Weerwolfje.
Paul: “Wie niet leest, is er geweest.”
Paulien Cornelisse
Lees meer
Met een natte vacht kwam ze de afdeling op.
Stella zat even verderop haar mascara bij te werken en keek zijdelings naar Cavia, met een blik alsof ze iets vies proefde. ‘In het vervolg misschien een poncho mee in de werktas?’ vroeg ze. Afkomstig uit De verwarde cavia.
Paulien: “Veel jongeren zijn de hele dag bezig hun leven met elkaar te delen. Veel ouderen ook trouwens. Zelf heb ik het altijd fijn gevonden ook dingen voor mezelf te hebben. Dat kan met een boek. Je verdwijnt in een andere wereld waarin niets geshared hoeft te worden. Als je leest ben je eindelijk alleen!”
Foto: Frank Ruiter
Aaf Brandt Corstius
Lees meer
Iedereen is in het echt een moeilijk mens.
Ik had me als kind meer moeten identificeren met Otje (ook door haar vader opgevoed, en ook vaak bedekt met een mengsel van mayonaise en ketchup), maar ik had meer met Floddertje. Daarom baalde ik vorig jaar dat ik niet bij bij de Floddertje-wedstrijd was, waar je jezelf zo vies mogelijk moest maken. Afkomstig uit een column voor NRC Next.
Aaf: “Van lezen leer je denken, van lezen leer je schrijven, van lezen leer je wie anderen zijn en van lezen leer je wie je zelf bent.”
Foto: Milan Vermeulen
Anna Woltz
Lees meer
Ouders worden pas gevaarlijk als ze niet meer zoenen.
Ik wil niet dat papa en Bente terugkomen, en toch wacht ik op ze. De trouwring voelt koud in mijn hand. In het grijze licht laat ik de binnenkant blinken. Voor altijd J + S staat er in het goud. Voor zoenende ouders hoef je niet bang te zijn. Ouders worden pas gevaarlijk als ze niet meer zoenen. Afkomstig uit Gips.
Anna: “In een wereld vol bubbels van anderhalve meter zijn boeken de nooduitgang: je ontsnapt uit je eigen hoofd en gaat op avontuur in het hoofd van iemand anders.”
Ronald Giphart
Lees meer
Driftig begon Raymond de morsecode te ontcijferen…
Raymond had een uitermate rustig baantje, want bijna nooit ving zijn divisie daadwerkelijk berichten op. Behalve die ene keer, toen hij – nota bene op zijn verjaardag – ’s nachts was ingeroosterd. Midden in de nacht begon zijn Britse detectieapparaat plotseling geluiden te maken: er werd een bericht onderschept van achter het IJzeren Gordijn. Het leven op aarde zou van de boodschap kunnen afhangen. Driftig begon Raymond de morsecode te ontcijferen, en toen hij daarmee klaar was las hij langzaam de zin die hij had opgevangen: ‘Поздравляем с днем рождения, Раймонд Хоукама. Afkomstig uit Alle tijd.
Ronald: “Lezen leer je door te lezen, lezen, lezen en te praten over wat je gelezen hebt.”
Foto: Stephan Vanfleteren
Tommy Wieringa
Lees meer
Wie gaat er nou in het gras liggen als ze maaien.
Ik moet hem hebben gehoord, de trekker die de hapgrage messen voorttrok die het gras en de bloemen sneden. Tsjak tsjak tsjak. Geen slaap zo diep dat je die niet hoort. Wie hoort er nou een 190 pk-John Deere niet aankomen? Wie gaat er nou in het gras liggen slapen als ze maaien? Wie doet er nou zoiets? Dan heb je het ook wel aan jezelf te wijten. Jullie hebben gelijk. Wie gaat er nou in het gras liggen als ze maaien. Afkomstig uit Joe Speedboot.
Tommy: “Van lezen kan je alles worden wat je wil.”
Foto: Viviane Sassen
Jelle Jolles
Lees meer
Boeken zijn brandstof voor het brein.
Jelle: “Door lezen ben ik geworden wie ik ben. Lezen heeft me gevormd, heeft me geleerd over anderen, over de wereld, en over mezelf. Door lezen heb ik spannende en inspirerende dingen meegemaakt in landen veraf en dichtbij, in het verleden en de toekomst. Daarom doe ik mee aan het initiatief ‘Het Nieuwe Lezen’ om jongeren anno 2020 – via het lezen – een handvat te kunnen geven voor de eigen ontplooiing.”
Splinter Chabot
Lees meer
Met mijn duim bewoog ik over de rug van haar hand en zag de huid schaatsen.
Ik keek naar haar hand en pakte hem vast. Inmiddels was er zoveel meer gezegd en verteld. Alles was helder geworden.Mijn hand was sterker, misschien minder wijs, maar inmiddels wel sterker. Met mijn duim bewoog ik over de rug van haar hand en zag de huid schaatsen. Ik gaf haar een kus. ‘Jebent lief, lieve mama’. Afkomstig uit Confettiregen.
Splinter: “Door het lezen van boeken kun je duizenden kilometers reizen zonder ook maar één stap te zetten. Door lezen kun je tientallen levens leiden. Het bijzondere van een boek is dat alles wat niet mogelijk is in de werkelijke wereld in een woordelijke wereld wel kan. Een boek kan de werkelijkheid schaakmat zetten. Die betovering, dat plezier, die magie verdient elk kind.”
Maartje Wortel
Lees meer
En heel even gaf ik ook echt de moed op, maar dat houdt een mens niet vol.
Het helpt niets, het gepraat. Ik heb al zoveel therapeuten geprobeerd, maar het gaat nooit echt goed met me. Het gaat nooit beter. Wil je de moed opgeven? vroeg ze toen. Ik knikte. En heel even gaf ik ook echt de moed op. Maar dat houdt een mens niet vol. Afkomstig uit Er moet iets gebeuren.
Maartje: “Lezen betekent voor mij: moed zoeken en vinden wanneer ik de moed of misschien zelfs hoop verloren ben. Soms is het leven zo wreed, en soms zijn je eigen gedachten naar, zwart, eigenaardig, ongemakkelijk, gek, complex, geil etc. Een boek is voor mij een veilige plek waar ik alles mag vinden en denken. Als ik lees is het alsof ik me in een ruimte bevind waar niemand anders bij kan, terwijl ikzelf toch aanwezig blijf in de wereld. Als ik de moed dreig te verliezen, begin ik te lezen. En meestal vind ik dan de weg wel terug.”
Foto: Keke Keukelaar
Babs Gons
Lees meer
Wat als die man hiernaast niet zomaar een man is?
Afkomstig uit het gedicht: Je kan overal zijn, je kan iedereen zijn
Wij, die opgroeien zonder onze vaders, blazen ze op tot mythische proporties. Hij werkt op een booreiland, is koning van een Afrikaanse stam, als een held gestorven in de oorlog, een geheim agent, een spion, hij woont in Rio. We vertellen dit onszelf en iedereen die er naar vraagt. Want vragen doen ze.
Het klinkt draaglijker dan ik weet het niet, bij zijn andere vrouw en kinderen, in de gevangenis. Het is net wat prettiger dan hij schrijft nooit een kaart, hij belt nooit op, hij komt nooit langs maar ik weet dat hij weet waar mijn huis woont.
Wij denken soms dat we je zien lopen, ook al ben je er lang geleden vandoor gegaan. Wij zien je in een van de oudere mannetjes voor de toko bij de Albert Cuyp, we denken dat je ons ziet. We zien je je afvragen of wij er een van jou zijn. Het zou tenslotte zomaar kunnen, je hebt geen adres achtergelaten. Je kan iedereen zijn, je kan overal zijn. In Houston, Kaapverdië, Spanje, of op de Wibautstraat.
Je kan overal zijn, je kan iedereen zijn dus wat als die man hiernaast al die jaren niet zomaar een man is? En wat als hij denkt dat ik gewoon een buurmeisje ben? En soms worden we wat achterdochtig, en zien we je in elke man met dezelfde neus, dezelfde ogen.
Wij hoeven soms alleen maar onze ogen te sluiten om je te zien.
Sommige kinderen hebben imaginary fathers. Denkbeeldige vaders die door het raam naar ons kijken terwijl we afzwemmen voor diploma A. Imaginary fathers die ons rechtop houden als de zijwieltjes eraf zijn. Maar dat houdt op een gegeven leeftijd op.
Maar vooral begrijpen we dat het zo beter is. We begrijpen dat we niet de enige zijn, dat de wet het niet toeliet, dat het visum was verlopen, dat je kleur verkeerd was, dat je je dromen niet wou opgeven, dat ze je er uit heeft gezet, we begrijpen het.
We begrijpen dat onze relaties stukgaan, we begrijpen onze bindingsangst, onze verlatingsangst, onze eeuwige zoektocht. Dat we voornemens zijn om het zelf heel anders te doen, en misschien beter maar geen kinderen krijgen. En als dat kind er toch komt, zullen we het nooit verlaten, nooit, en als die vent het in zijn hoofd haalt om bij ons weg te gaan, dan…nee, blijf. Blijf. Laten we niet als de stereotypen worden, baby. En what’s love got to do with it? We zullen er alles aan doen om hem hier te houden. Want wij weten hoe het is.
Maar wij weten ook dat het soms beter is, om geen vader in huis te hebben. Dat lezen wij in de ogen van onze moeders en de stilte rond jouw naam.
Wij, die opgroeien zonder eigen vaders, hebben ons hart gebroken al ruim voor onze eerste liefde. De eerste man in ons leven heeft ons verlaten.
Babs: “De magie van de wereld op papier, het ontsnappen naar een andere wereld, het reizen terwijl je gewoon in je stoel blijft zitten, dat is wat kinderen moeten weten over lezen. Maar hoe trekken we ze naar dat papier? Dat papier moet zo aantrekkelijk mogelijk zijn, de woorden moeten knipogen. Als bepaalde kinderen moeite hebben met grote lappen tekst op een bladzijde, dan moeten we ze anders ordenen, misschien maar een paar woorden, in verschillende grootte per pagina. Als kinderen zichzelf niet terugvinden in de verhalen, dan moeten we ervoor zorgen dat we andere, meer inclusievere personages schrijven. Als kinderen een andere taal gebruiken, misschien muzikaler, misschien liever kortere zinnen lezen, dan moeten we die taal gaan leren. Kinderen weten goed wat ze wél willen lezen, laten we ze die wereld op papier geven.”
Pieter Koolwijk
Lees meer
Hij is niet denkbeeldig. Hij is alleen maar onzichtbaar.
Afkomstig uit Gozert.
Pieter: “Het is fijn wanneer kinderen de diepere lagen uit boeken weten te halen, maar het allerbelangrijkste is dat ze even lekker in het verhaal verdwijnen en de wereld om zich heen vergeten. Dat is waar boeken voor bedoeld zijn.”
Lydia Rood
Lees meer
Als ma dood is, dans ik op haar graf.
Afkomstig uit Niemands meisje.
Lydia: “Lezen heeft mijn leven gered.”
Maren Stoffels
Lees meer
Ik kan je maken of breken.
Afkomstig uit Black Friday.
Maren: “Lezen is zoveel meer dan een verplichting op school! En dat is wat ik leerlingen wil laten zien met deze campagne.”
Foto: Stefan Neeven
Alex Boogers
Lees meer
Ze had de deurklink beet en was een silhouet gehuld in rook…
De eerste keer dat mijn moeder merkte dat ik ’s nachts niet kon slapen zei ze: ‘Je ligt toch niet met je piemel te spelen, hè?’ Ze had het licht onder de kier van de deur gezien en zwaaide hem open. ‘Ga je nu verdomme slapen?’ Ik was negen jaar, knipte het licht van mijn bureaulamp uit en zag de gloeiende kegel van haar shaggie oplichten. Ze had de deurklink beet en was een silhouet gehuld in rook, die langs haar hoofd omhoog kringelde. Daarna sloeg ze de deur hard dicht. Ik was eraan gewend geraakt dat mijn moeder altijd boos leek over iets. Afkomstig uit Alleen met de goden.
Alex: “Ik heb als schrijver geploeterd, gestreden, gevochten, voor niets, voor weinig, voor iets meer, en steeds was het toch 100 % winst, want als je één lezer bereikt, dan heb je een vreemde andere, dwars door alles heen, een volledig nieuw universum aangereikt.
Ik ontdekte dat een boek niet discrimineert, niet straft, niets vraagt, niets doet, niet neemt, juist geeft, leert, en in beweging zet. Een boek biedt hoop, geeft ruimte, schenkt, biedt aan, toont, houdt in leven, houdt in ere, prikkelt je geest, houdt je nederig, trekt je op, biedt je een toneel, duwt voort, verwondert, verbaast, inspireert, slaat je in het gezicht, bezweert, geeft moed, verlicht, doceert, houdt vast, pikt minuten, uren, dagen, en geeft je een eeuwigheid aan belevenissen, ervaringen, beelden, geluiden en geuren. Het boek is hier, is daar, grijpt terug naar het verleden, springt vooruit, aanvaardt, wijst niemand af, zweept op, jaagt op, en brengt tegelijk kalmte en geeft inzichten. Een goed verhaal is een spiegelkamer waarin we duizend-en-een verschillende versies van onszelf terugzien. We zien wie we zijn, hoe we waren, waar we op hoopten, wat we dachten, wie we wensten te willen zijn, wie we nooit zouden willen zijn. We verdwijnen, we gaan op, we verliezen, we vinden, we gaan door. Soms zie je jezelf terug in een verhaal van een migrant, een arbeiderskind, een professionele guerulant, of in iemand met een andere seksuele voorkeur. En je gelooft de verhalen, je ziet de werelden, je springt steeds door een ander venster. En elk verhaal telt, is waar, is echt. Soms begint het verhaal met een onmogelijke liefde, soms met verlies en gemis of met bloed, zweet en tranen, en soms, heel soms met een goed gevecht.
De docent Nederlands, zoals ik het zie, is de gids die in een donker bos vooroploopt met de lamp. Hij weet de weg niet zozeer beter dan de groep die hem volgt, maar hij heeft het licht aangestoken. Hij gaat vooruit. Hij is op weg ergens naartoe. En hij nodigt je uit hem te volgen. Als zo’n docent al iets aan het timmeren is, dan is het een stevig literair huis waarin hij zijn leerlingen elke keer weer uitnodigt. Ik ga ervan uit dat de docent beoogt die persoonlijke relatie tot stand te kunnen brengen, of in elk geval daartoe verwoede pogingen onderneemt. Tussen de lezer en het boek ontstaat een eigenaardige intimiteit waardoor de lezer denkt dat de schrijver tegen hem spreekt, met een verhaal, een boodschap, een overtuiging, een mysterie, een nooit eerder gedeelde geschiedenis. Engagement begint bij iemand die de boodschap brengt.”
Foto: Lenny Oosterwijk
Simone Atangana Bekono
Lees meer
Haar dikke lip kwam in het gesprek met de directeur niet aan bod.
Afkomstig uit Confrontaties.
Simone: “Elke kans die ik krijg om jonge mensen te enthousiasmeren voor het geschreven woord pak ik natuurlijk aan: er is geen kunst- of vermaakvorm die me zoveel over het leven heeft geleerd als de literatuur.”
Edward van de Vendel
Lees meer
Wat moet je doen als je over een nijlpaard struikelt?
Allereerst: sorry zeggen, daarna: met jezelf overleggen hoe je hem terug gaat laten struikelen. Afkomstig uit Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt (gedichten waar je wat aan hebt).
Edward: “Wie leest kweekt fantasiespieren. En fantasiespieren heb je nodig in de werkelijkheid: gaat er iets mis? Wie veel leest kent vast wel een boekfiguur die voor hetzelfde probleem al een oplossing vond. Bovendien is van een goed wegzinkboek nog nooit iemand ongelukkig geworden. Doe er maar onderzoek naar. Niemand.”
.
Tom Hofland
Lees meer
Op een avond liep je naakt de kamer in, je haren nog nat van de douche.
Ik denk dat het misschien wel mijn verjaardag was. Na die nacht groeide de behoefte om je aan te raken met het uur, en ik was bang dat ik je ooit een keer zou grijpen, maar ik wist ook dat ik dat in geen geval zou doen. Ik zat dan misschien al wel ruim tien maanden onder je tafel, maar ik was het belang van goed fatsoen nog niet vergeten. Afkomstig uit Snoesje.
Tom: “Ook ik ben liever lui dan moe en zet als het even kan een Netflix serie aan. Maar als ik dan toch de moeite opbreng om een goed boek op te pakken, word ik weer opslag verliefd. In series en films bepaalt de regisseur hoe alles er uitziet: van de setting tot de hoofdpersonages. Maar wanneer ik leest ben ik de regisseur en worden alle beelden beter. Horror wordt enger, sex opwindender, de zonsondergang mooier en de hoofdpersoon meer als mezelf. Of lezen belangrijk is weet ik niet. Maar heerlijk, dat is het wel!”
Manon Sikkel
Lees meer
Nog voor Max de deur van de klas open kan doen, voelt hij de hand van meester Grobbink in zijn nek.
Afkomstig uit Geheim agent oma, de grote goudroof.
Manon: “Als schrijver en kinderboekenambassadeur bezoek ik heel veel scholen. Ik zie kinderen die met plezier lezen en kinderen die zeggen dat ze een hekel hebben aan lezen. Of kinderen die tien keer achter elkaar hetzelfde boek lezen omdat ze zich daarmee veilig voelen. Dat lezen belangrijk is, ook voor later, is voor kinderen natuurlijk een oersaaie boodschap. Maar door kinderen in aanraking te brengen met mooie verhalen, neem je ze toch mee. Dat lezen leuk moet zijn, daar ben ik het niet mee eens. Lezen is een vaardigheid die je onder de knie moet krijgen en die je veel moet oefenen. Alleen als je daarbij geholpen wordt, wordt het leuk. En daar help ik graag aan mee.”
Susan Smit
Lees meer
Die nacht, welbeschouwd haar huwelijksnacht, sliep ze alleen.
Haar bruidegom liet haar vast met rust om te wennen, redeneerde ze. Dat was beschaafd van hem, want ze had zich, boven op alle nieuwe indrukken, geen raad geweten met een vreemde man in haar bed. Hij had haar aan de ene kant niet lastig willen vallen, maar hij had aan de andere kant ook nauwelijks moeite gedaan om haar gerust te stellen. Afkomstig uit Tropenbruid.
Susan: “Leesonderwijs zou leerlingen hongerig naar boeken moeten maken, naar de wereld die zich openbaart binnen de kaft. Als kind kun je al die werelden verzamelen en koesteren als bewijs dat er meer is dan wat je kent.”
Foto: Linelle Deunk
Roxane van Iperen
Lees meer
Beschaving is niet meer dan de juiste omstandigheden.
Hij draait zich weer naar de tafel en pakt een kaasbroodje uit de zilveren broodmand. ‘Hoewel wat sterke genen wel willen helpen natuurlijk!’ Hugo’s gezicht breekt open in een glimlach en hij drukt zijn zoon tegen zich aan. Hoewel ze niets heeft gegeten, voelt Elizabet iets vanuit haar ingewanden omhoogkomen in haar mond. Snel pakt ze haar bord en staat op. Afkomstig uit Schuim der aarde.
Roxane: “Een goed boek vergroot de gevangenis in je hoofd, tot er een parallel universum met duizend vluchtroutes in past.”
Foto: Jan Willem Kaldenbach
Mano Bouzamour
Lees meer
Wanneer je klaarkomt, lichten al je breincellen fonkelend op, als een grote stad bij avond.
Dat was de laatste zin die ik typte. Mijn eerste, echte levensopdracht was af. Eindelijk was ik klaar met mijn debuutroman waar ik de afgelopen drie godvergeten jaren mee bezig was. Afkomstig uit Bestsellerboy.
Mano: “Het leesonderwijs moet verbeteren omdat ik heb gemerkt dat er op alle scholen waar ik de afgelopen jaren lezingen heb gegeven, een enorme hunkering is naar verhalen. Gedichten, korte verhalen en romans. Films en series. Of songteksten van rappers en zangeressen – wat willen al deze verhalenvertellers ons vertellen? We kunnen zoveel meer doen om die scholieren te prikkelen en te paaien met al deze verschillende vormen van verhalen vertellen. Het is ongelofelijk zonde als we daar niet op inspelen en dat gat niet dichten.”
Foto: Mart Boudestein
Ellen Deckwitz
Lees meer
Nu komen vast mijn vleugels door.
Hij liet zich zakken in het water en verdween onder de golven. Ik bleef heel lang achter op het strand, tot mijn rug begon te jeuken ik dacht ah, nu komen vast mijn vleugels door. Afkomstig uit De steen vreest mij.
Ellen: “Onze wereld bestaat uit taal. Van de grondwet tot de bijsluiter van medicatie, van een lief appje van je moeder tot een meme over je grootste blunder. Wanneer ik hoor dat een kwart van de vijftienjarigen laaggeletterd is, schrik ik. Hoe moeten zij zich gaan redden in een uiterst talige samenleving als de onze? Daarom moet er mee, en beter leesonderwijs komen.”
Foto: Merlijn Doomernik
Maarten Doorman
Lees meer
Wanneer je iemand vraagt het hoogste punt van Europa op de kaart aan te wijzen, dan komt hij of zij zelden bij Haarlem uit.
Afkomstig uit Dichtbij en ver weg.
Maarten: “Lezen helpt ons, ons iets te verbeelden en het bevrijdt ons, al is het maar voor even, van het scherm waardoor wij steeds meer worden opgeslorpt.”
Niña Weijers
Lees meer
Dunne sliertjes vet die eruit omhoog zouden kruipen als maden uit een kadaver.
De vraag was opnieuw retorisch. Op dramatische wijze greep hij haar beide schouders beet en bracht zijn gezicht vlak bij het hare. Ze zag de afzonderlijke poriën in zijn neus, een vettig maanlandschap in close-up. Ze had zin erin te drukken met haar vingers. Dunne sliertjes vet die eruit omhoog zouden kruipen als maden uit een kadaver. Afkomstig uit Consequenties.
Niña: “Niets is te vergelijken met de magie van leren lezen, verdwijnen in een boek en de hele dag denken aan het moment dat je weer terug naar huis kunt om te lezen. Als kind was dat mijn leven, nu, als volwassene, hoef ik er maar aan terug te denken om te weten wat er werkelijk toe doet.”
Foto: Iris Duvekot
Margje Woodrow
Lees meer
Wie mij in de weg loopt, klap ik keihard onderuit.
Een topgevoel golft door me heen. Ik laat het nu niet meer los. Ik ga zeker door met… Hoe zal ik het noemen? Karma? Gamechange? Ik ben geen pussy meer. Wie mij in de weg loopt, of heeft gelopen, klap ik keihard onderuit. Basta. Dat zeggen die Spanjaarden toch? Ik laat me in elk geval niet tegenhouden door mijn maatje. Afkomstig uit Fake Trip.
Margje: “Laat jongeren lezen weer beleven in plaats van verantwoorden wat ze ze lezen.”
Foto: Lot fotografie
Govert Schilling
Lees meer
Twintig miljoen voor een weekje vakantie.
Later zijn er nog een paar toeristen naar het ruimte-station geweest. Allemaal rijke zakenmensen met heel veel geld. Want twintig miljoen voor een weekje vakantie – dat kan natuurlijk bijna niemand betalen. Afkomstig uit Hadden de Grieken al raketten?
Govert: “Niks mooiers dan een kind dat verdiept is in een boek en op reis is in een andere wereld. Geef je om kinderen, leer ze dan lezen – het is een cadeau voor de eeuwigheid.”
Caja Cazemier
Lees meer
Ze trokken hun kleren weer aan en Maas stak de joint op.
Ze nam hem van Maas over en inhaleerde. Het kriebelde in haar keel, ze kuchte en ook van de tweede en derde trek moest ze hoesten, maar daarna was dat over en kon ze zonder gekuch verder roken. Maas hield haar vast, hij fluisterde lieve woordjes in haar oor, haar hoofd werd licht en ruim en de wereld werd mooi en gemakkelijk en zacht. Samen giechelden ze, en zij werd hem overweldigd door haar liefde voor hem. Afkomstig uit Roes.
Caja: “Ik heb erg veel zorgen dat een kwart van alle 15-jarigen zich in hun latere leven niet zal kunnen redden met gebruiksaanwijzingen, belastingaangiftes, toeslagenformulieren, bijsluiters voor medicijnen enzovoort. Lezen bereidt je voor op je latere leven, in verschillende opzichten. Lezen is de basis voor leren en leren is de basis voor het uitoefenen van een beroep, maar ook van je kunnen redden in het leven.
Door te lezen, leer je jezelf en je medemensen beter begrijpen, maar ook de wereld om je heen. Lezen vormt je denken en maakt ons tot betere mensen. En dat bereik je niet zomaar. Nee, je moet oefenen oefenen oefenen. En hoe leuker dat oefenen is, hoe meer vanzelf het gaat. En daarom is het zo belangrijk dat er boeken zijn die passen bij jongeren van verschillende leeftijden en leerniveaus, die nieuwsgierig maken en uitdagen, zodat het bijna vanzelf gaat: meer meer meer!”
Buddy Tegenbosch
Lees meer
Ze zweeft me voorbij, midden over het wegdek.
Ze heeft een geconcentreerde en tegelijkertijd euforische blik in haar ogen, maar het kan zijn dat ik me dat inbeeld, het gebeurt allemaal in een fractie van een seconde. Het volgende moment is ze verdwenen tussen de taxi’s die voor het stoplicht staan te wachten. Ze is een stuk verder gekomen dan we gepland hadden. Afkomstig uit Livestream.
Buddy: “Goed kunnen lezen is geen prettige bijkomstigheid, het is een absolute noodzaak. We kunnen onze leerlingen niet met een achterstand de wereld in sturen. Dat ons leesonderwijs enorm tekortschiet, heeft het PISA-onderzoek wel aangetoond. Tijd voor verandering. Tijd voor meer aandacht voor goede verhalen. Tijd voor onderwijs dat prikkelt, inspireert en aansluit bij de belevingswereld van onze jongeren. Lezen, een noodzakelijk plezier!”
Alma Mathijsen
Lees meer
Dit hart is stuk, ik wil het terugbrengen.
Misschien kunt u er even naar kijken? Eigenlijk zie ik het zelf ook wel, daar zit een gat en volgens mij groeit daar iets wat er eerst nog niet zat, een soort uitstulpsel met van die lange slierten die helemaal niet thuishoren in de borstkas, veel te dramatisch, veel te aanstellerig en waarom hebben ze zulke felle kleuren? Afkomstig uit Ik wil geen hond zijn.
Alma: “Nog nooit heb ik me eenzaam gevoeld terwijl ik een boek las, ook al doe je dat altijd alleen. Dat komt omdat de literatuur de kluis van onze geheimen is, wat we voor onszelf houden en aan niemand anders durven toe te vertrouwen, vinden we terug in boeken.”
Foto: Sanja Marušić
Mirjam Oldenhave
Lees meer
'Toe dan, manneke,' fluisterde de stoerste politieman van de wereld.
Maar Harley bleef liggen, zo slap als een leeggelopen skippybal. ‘Please,’ fluisterde ik. ‘Als het goed komt, zal ik…’ Ik moest gauw iets heel ergs bedenken, bijvoorbeeld: Ik ga niet mee bowlen. Maar ineens tilde Harley zijn kop op. Afkomstig uit Mees Kees en de Husselrace.
Mirjam: “Bewegen is goed voor je!” Geen kind zal opspringen als we dit roepen, maar geef ze een bal en ze zijn gegrepen. Bewegen is niks, maar voetballen is leuk. Datzelfde geldt voor lezen. Lezen is moeilijk en saai, maar een mooi/lekker boek is net zo boeiend als netflix. Je mag best fouten maken met lezen en niemand hoeft te weten of je alles hebt begrepen. Als je maar zin hebt om door te lezen. En in het volgende boek. Het uitgangspunt van Het nieuwe lezen is me dus uit het hart gegrepen.”
Marco Kunst
Lees meer
Deuren die anders op slot zaten, stonden nu open…
Afkomstig uit Het verlangen van de prins.
Marco: “Plezier, spanning en ontroering zijn daarbij de enige krachten die écht motiveren: als je geraakt wordt, dán wil je meer! Het belang van goede coaching en het juiste verhaal op het juiste moment is hierbij goud waard.”
Foto: Chris van Houts
Felicita Vos
Lees meer
De lach van de Geitenkop die me tot op de dag van vandaag achtervolgde.
Zwijg toch, Livia. Ik wil het niet verder horen,’ riep tante Dolores. Gebeurd is gebeurd. Wat heeft het voor zin om jezelf zo te kwellen door die gruwelijke geschiedenis die je toch niet meer kunt veranderen op te dissen. Maak een einde aan je verdriet. Besluit gewoon dat ze geen macht meer over je heeft. Laat het verleden rusten. Richt je op het hier en nu. Dios, het is genoeg zo. Afkomstig uit Spaans bloed.
Felicita: “Ik wil mensen graag laten verdwijnen in andere werelden. Het is pure magie. Er bestaan zoveel werelden naast die van onszelf, daarover lezen prikkelt je fantasie, daagt uit, vergroot je eigen belevingswereld, je empathie en verbindt mensen met elkaar.”
De 5 uitgangspunten van Het nieuwe lezen:
1. Elke dag een half uur lezen uit nieuwsgierigheid.
2. Actief en ook samen bezig zijn met wat je hebt gelezen.
3. Een rijke leesomgeving met veel variatie en vrije keuze (ook films, audiobooks en YouTube).
4. Langer binnen hetzelfde thema lezen, in verbinding met andere vakken (is ook tijdwinst).
5. Taalvaardigheden in samenhang behandelen, zodat het waarom en grote geheel voor leerlingen duidelijk is.
Blink Lezen en Blink Nederlands | PLOT26 werken volgens deze vijf uitgangspunten.
Anja Schoots, docent Nederlands Ichthus Lyceum
“Ruimte geven aan de nieuwsgierigheid van kinderen geeft leesplezier ruim baan.”
Meer dan 500 leraren en 500 leerlingen uit het basisonderwijs en voortgezet onderwijs hebben meegewerkt aan dit initiatief en ondersteunen Het nieuwe lezen.
Adviseurs
Het werk en de adviezen van de wetenschappers en experts van onderstaande organisaties in taal, lezen en onderwijs vormen een grote inspiratiebron voor Het nieuwe lezen
Meer achtergrondinformatie en wetenschappelijke onderbouwing omtrent Het nieuwe lezen vind je in de Literatuurlijst PO en literatuurlijst VO.
Met dit initiatief van Het nieuwe lezen ondersteunt Blink het nationale Leesoffensief.
Met grote dank aan de wetenschappers en experts
Voor de ontwikkeling van Het nieuwe lezen hebben we in de afgelopen jaren alle relevante wetenschappelijke publicaties over taal, lezen en leesonderwijs bestudeerd en tientallen diepte-interviews en klankbordsessies met wetenschappers en experts gehouden. Dankzij dit onderzoek kunnen wij onze leermiddelen steeds beter en effectiever maken.
In het bijzonder willen wij de volgende personen bedanken voor het zo gul delen van hun kennis en expertise. Hun werk en adviezen vormen een grote inspiratiebron voor Het nieuwe lezen en de doorgaande leeslijn die we bij Blink ontwikkelen.
- Paul van de Broek, hoogleraar begrijpend lezen, pedagogische wetenschappen aan de Universiteit Leiden
- Hilde Hacquebord, voormalig hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen en lid van de Taalraad Begrijpend Lezen van de Nederlandse Taalunie
- Thoni Houtveen, gespecialiseerd in onderzoek naar effectief leesonderwijs en doelgericht werken aan leesvaardigheid en emeritus lector geletterdheid aan de Hogeschool Utrecht
- Jelle Jolles, klinisch neuropsycholoog en hersenwetenschapper, emeritus hoogleraar aan Maastricht University en de Vrije Universiteit Amsterdam
- Erna van Koeven, expert taal, lezen en dyslexie en hoofddocent aan Hogeschool Windesheim
- Agnes van Montfoort, domeinspecialist basisonderwijs bij Stichting Lezen
- Annemiek Neefjes, oprichter en directeur van stichting De Schoolschrijver
- Joanneke Prenger, vakspecialist taal en leerplanontwikkelaar primair onderwijs bij Stichting Leerplanontwikkeling
- Gerdineke van Silfhout, vakspecialist Nederlands en leerplanontwikkelaar voortgezet onderwijs bij Stichting Leerplanontwikkeling
- Anneke Smits, lector onderwijsinnovatie en ICT bij Hogeschool Windesheim
- Roel van Steensel, bijzonder hoogleraar leesgedrag aan de Vrije Universiteit Amsterdam
- Roos Wolters, teamleider kennis- en beleidsontwikkeling bij Stichting Lezen
- Yra van Dijk, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, Universiteit Leiden.
Perskit
Literatuurlijst PO
De artikelen en boeken in deze lijst verdiepen je kennis over leesonderwijs en kunnen je inspireren en ondersteunen om het leesonderwijs te vernieuwen.
Overkoepelend
- TIP Beers, K. & Probst, R.E. (2016). Reading nonfiction: notice & note stances, signposts, and strategies. Portsmouth, NH: Heinemann.
- TIP Beers, K & R. Probst (2017). Disrupting Thinking. Why How We Read Matters. Scolastic. Toelichting: Beers & Probst gaan in op het brede, maatschappelijke belang van leesvaardigheid. Het boek behandelt niet alleen een goede leesaanpak op school, maar bespreekt ook de factoren die onderwijsverandering tegenwerken en wat je als leraar, sectie, team en school kunt doen om het (lees)onderwijs toch te veranderen. Erg waardevol zijn de aandachtspunten bij ‘verdiepend lezen’ die de auteurs naar voren brengen – hoe kun je zorgen dat je echt gaat nadenken over wat de tekst jou vertelt?
- TIP Houtveen, A.A.M., Steensel R.C.M. van, en Rie, S. de la (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. NWO: Den Haag Toelichting: Een lijvig verslag van een literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor: van het koppelen van schrijven en spreken aan lezen tot de focus op achtergrondkennis en woordenschat in plaats van op leesstrategieeen.
- TIP Steensel R. van & Houtveen, T (2020). De vele kanten van leesbegrip. Verslag van een literatuurstudie naar kernelementen van effectief onderwijs in begrijpend lezen. Levende Talen Tijdschrift, 21(3), 3-12. Toelichting: Samenvattend artikel over de literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor.
- Basisontwikkeling; de vier B’s. Toelichting: Betrokkenheid is de motor onder lezen en leren. Hoe creëer en observeer je betrokkenheid?
- Beers, K. & Probst, R.E. (2012) Notice and Note: Strategies for Close Reading. Portsmouth, NH: Heinemann.
- Fisher, D, N. Frey, J. Hattie (2016). Visible Learning for Literacy. Implemening the Practices That Work Best to Accelarte Student Learning. Corwin Literacy. Toelichting: In dit boek worden onder meer de werkvormen beschreven waarvan is aangetoond dat ze werken. Verder maakt dit boek duidelijk wat bewezen níét werkt.
- Koeven, E. van & Adamsky, M. (2015). Stimuleer korte boekgesprekken. Lezen draagt bij aan schoolsucces. JSW, jrg. 100, nr. 4.
- Moeken, N., F. Kuiken & C. Welie. Samenwerkend lezen in het voortgezet onderwijs (SALEVO). Effectiviteit voor verschillende typen leerlingen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 17, nummer 2, 38-49.
- Steensel, R. van e.a. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-analyse. Reviewstudie. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/12/Roel-van-Steensel-Reviewstudie_Effecten-van-leesmotivatie-interventies.pdf Toelichting: Meta-analyse van onderzoeken naar leesmotivatie. Belangrijke uitkomsten: inzetten op motivatie draagt bij aan leeshouding én aan leesvaardigheid. En: ontbreken van motivatie heeft direct negatief verband met leesprestaties
- Stichting Lezen (2020). De doorgaande leeslijn. De leesontwikkeling van 0-20 jaar. Toelichting: De publicatie beschrijft op basis van recente wetenschappelijke inzichten de leesontwikkeling van kinderen en jongeren en de stimulerende of remmende factoren hierbij. De vraag is: wat is het fundament onder een effectieve aanpak om kinderen en jongeren te laten uitgroeien tot gemotiveerde, leesvaardige en literair competente volwassenen?
- Glopper, K. de. (2018). Nieuws over Nieuwsbegrip. Over de uitkomsten en interpretatie van een studie naar de effecten van onderwijs in strategieën voor begrijpend lezen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 2, p. 26-32.
- Hacquebord, H. (2017). Van ‘begrijpend lezen’ naar ‘tekstonderwijs’. Een nieuwe aanpak van leesvaardigheid. Geraadpleegd van: www.denationaleonderwijsgids.nl.
PO
- TIP. Chaimbers, A. (2012). Leespraat. De leesomgeving & Vertel eens. NDB Biblion. Toelichting: Aidan Chambers is bekend vanwege zijn (jeugd)romans, toneelstukken en deskundigheid op het gebied van lezen en leesbevordering. Het boekt biedt praktische adviezen en ideeen over hoe je met kinderen kunt praten over boeken.
- TIP Forrer, M. & Mortel, K. van de (herziene druk 2014). Lezen… denken… begrijpen! Handboek begrijpend luisteren en lezen in het basisonderwijs. CPS. Toelichting: Dit toegankelijk geschreven handboek geeft leerkrachten, taal- en leescoordinatoren, interne begeleiders en schoolleiders handvatten en instrumenten om het onderwijs in begrijpend lezen op effectieve wijze vorm te geven. Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek uit binnen- en butienland. Erg inspirerend is de indeling van de strategieen in sturingsstrategieen, leesstrategieen en herstelstrategieen.
- TIP Koeven, E. van & Smits, A. (2020). Rijke taal. Taaldidactiek voor het basisonderwijs. Amsterdam: Boom. Toelichting: Rijke taal gaat over taal- en leesdidactiek voor het basisonderwijs. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk en laat je zien hoe je duurzaam, betekenisvol taal- en leesonderwijs geeft zodat elke leerling zijn taalbasis kan vergroten. Rijke contexten, het kiezen van rijke teksten en het vormgeven van actief denken over taal en interessante onderwerpen komen telkens terug en zijn de kern van een sterke leesdidactiek.
- TIP Lapp, D. ea (2018). Nederlandse bewerking: Dalen, T. van, Mijs D. en Logchem, M. van. Close Reading. Werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs. Uitgeverij Pica.
- Beers, K. (2002). When Kids Can’t Read: What Teachers Can Do: A Guide for Teachers 6-12. Heinemann Educational Books.
- Bon, A. (2008). AVI maakt lezen tot een straf.
- Broek, P. van den (z.j. Cognitieve processen in lezen. Powerpointpresentatie.
- Buhrs, H. (2017). Teksten beter begrijpend kunnen lezen. Effectief begrijpend leesonderwijs. JSW jrg. 101, nr. 10.
- Cornelissen, G. (2016). Maar als je erover nadenkt…: een jaar literatuuronderwijs in groepen 7 en 8 van de basisschool. Stichting Lezen reeks, deel 27.
- Curriculum.nu (2020)
- Expertisecentrum Nederlands (2020)
- Fisher, D. & Frey, N (2012). Close Reading In Elementary Schools. The Reading Teacher. Volume 66, Issue 3.
- “Gubbels, J., Netten, A. & Verhoeven, l. Vijftien jaar
- leesprestaties in Nederland: PIRLS-2016. Nijmegen:
- Expertisecentrum Nederlands, Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute.”
- Houtveen, A. A. M. (2018a). Goed Geletterd. Opbrengsten van het Lectoraat Geletterdheid 2006- 2018. Utrecht: Kenniscentrum Leren en Innoveren.
- Koning, L. (2018). Heeft het oefenen van losse woorden wel zin?
- Kooten, K. van (2016). Toetsen analyseren. JSW, juni 2016, p. 23-26.
- Leesmonitor (2020). Goede instructie, motiverende teksten en deskundige docent stuwen leesvaardigheid. Geraadpleegd van www.leesmonitor.nu/nl/leesonderwijs
- Leesmonitor (2020). Leesmonitor – Het Magazine. Geraadpleegd van www.leesmonitor.nu/nl/leesmonitor-het-magazine-0
- Makkelijk Lezen Plein (2020). Vijfvingertest: een snel controlemiddel. Geraadpleegd van https://www.makkelijklezenplein.nl/leerkrachten/veelgestelde-vragen/vijfvingertest–een-snel-controlemiddel
- Marreveld, M. & Cras, D. (2018). Plezier met echte boeken. Geraadpleegd van https://didactiefonline.nl/artikel/plezier-met-echte-boeken
- Mortel, K. van de & Bouwman, A. (2019). Handboek technisch lezen in de basisschool. Instructie en didactiek in de doorgaande lijn. CPS Uitgeverij.
- Mortel, K. van de (2012). Beter begrip door vloeiend lezen. In: JSW, 8 april, 6-9.
- Noteboom, A., Silfhout. G. van & Tammes, A.-C. (2019). Formatief evalueren in het primair onderwijs. Werken aan groei. SLO Enschede
- Onderwijs maak je samen (2019). Vloeiend lezen. Kwaliteitskaart. Geraadpleegd van https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/uploads/2019/05/vloeiendlezen.pdf
- Schaffner, E., Schiefele, U & Ulferts, H (2013). Reading Amount as a Mediator of the Effects of Intrinsic and Extrinsic Reading Motivation on Reading Comprehension. Geraadpleegd van https://ila.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/rrq.52
- Slagmolen, R. (2008). Dit boek is lekker makkelijk! Een inventarisatie van de problemen met het nieuwe AVI-systeem. Master thesis. Geraadpleegd van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/31727
- Smits, A. & Koeven, E. van (2014). Voortgezet lezen: Losse woorden oefenen of tekst? Geraadpleegd van http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2014/05/voortgezet-lezen-losse-woorden-oefenen.html
- Smits, A. & Koeven, E. van (2015A). Begrijpend lezen: focus op begrip. Geraadpleegd van: http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2015/09/begrijpend-lezen-met-de-methode.html
- Smits, A. & Koeven, E. van (2015B). Woordenschatonderwijs bestaat niet. Geraadpleegd van: http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2015/05/woordenschatonderwijs-bestaat-niet.html
- Smits, A. & Koeven, E. van (2017). Goed taalonderwijs biedt kansen aan alle leerlingen. Tijdschrift Taal, jaargang 7, nummer 11. Geraadpleegd van https://www.windesheim.nl/~/media/files/windesheim/research-publications/711goedtaalonderwijsbiedtkansenaanalleleerlingen.pdf
- Smits, A. & Koeven, E. van (2018). Van tijd naar kwaliteit. Leesonderwijs verbeteren. JSW, jrg. 103, nr. 3.
- Smits, A. & Koeven, E. van (2020). Focus op begrip: een handleiding in ontwikkeling. Geraadpleegd van http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2020/01/focus-op-begrip-een-handleiding-in.html
- Smits, A. (2020), Onderwijsinnovatie en ICT voor leren. Lectorale rede. Geraadpleegd van https://www.windesheim.nl/-/media/files/windesheim/onderzoek/lectorale-rede-anneke-smits-lector-onderwijsinnovatie-en-ict.pdf?la=nl-nl&hash=51983FE99F4AF6D8C7F3A87FD73E8678B01FBF1F
- Stichting Lezen (2017). Als lezen niet vanzelf gaat. Geraadpleegd van https://www.lezen.nl/nl/publicaties/als-lezen-niet-vanzelf-gaat
- Taalunie (2019). Effectief onderwijs in begrijpend lezen. Acties voor beter leesbegrip en meer leesmotivatie. Algemeen Secretariaat van de Taalunie. Toelichting: Aan de hand van vijf kernthema’s zijn concrete acties omschreven die scholen ondersteunen om tot een effectieve aanpak voor leesbegrip en leesmotivatie te komen. Die vijf thema’s zijn: werk vanuit urgentiebesef, werk met een taal-leesbeleid, werk met effectieve vakdidactiek, werk aan leesmotivatie, geef formatieve feedback.
- Leij, A. van der (2020). Leesplezier stimuleren is zinloos als de technische leesvaardigheid niet op orde is. Geraadpleegd van https://komenskypost.nl/?p=5484
- Vegt, A. van der, Kieft, M. & Bekkers, H. (2019). Differentiatie in de klas: wat werkt? Publicatie van Kennisrotonde. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2019/09/Kennisrotonde-publicatie-Differentiatie.pdf
- Veldhuis, P. (2020). ‘Leesvaardigheid jongens blijft achter’. In NRC, 8 juni 2020.
- Vernooy, K. (2016). Een goede woordenschat: de basis voor een goede schoolloopbaan. Geraadpleegd van https://bruuttaal.nl/pdfs/woordenschat.pdf en van http://www.taal100.nl/pathtoimg.php?id=723
- Vernooy, K. (2019). Het verbeteren van de praktijk van begrijpend lezen. Conferentiereader voor de hogeschool UC Leuven Limburg in Hasselt.
- Vernooy, K. & Aarnoutse, C. (2018). Goed leren lezen. Een must. Zorgbreed 59, jaargang 15, nr. 3.
- Visser, J. (1997). Lezen op AVI-niveau. De schaling, normering en validering van de nieuwe AVI-toetskaarten. Proefschrift Katholieke Universiteit Nijmegen. Geraadpleegd van https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/146404/mmubn000001_246716169.pdf
- Wabisabi Learning (2020). The Critical Thinking Skills Cheatsheet. Geraadpleegd van https://wabisabilearning.com/blogs/critical-thinking/critical-thinking-skills-cheatsheet-infographic
- Wevers, I. & Geurts, R. (2019). Elke les moet starten met een helder leerdoel! Of toch niet? Geraadpleegd van https://www.vernieuwenderwijs.nl/elke-les-moet-starten-met-een-helder-leerdoel-of-toch-niet/
- Wilt, F. van der & Veen, C. van der (2019). Dynamic Assessment: waardevol alternatief? JSW, jrg. 104, nr. 3.
Literatuurlijst VO
De artikelen en boeken in deze lijst verdiepen je kennis over leesonderwijs en kunnen je inspireren en ondersteunen om het leesonderwijs te vernieuwen.
Overkoepelend
- TIP Beers, K. & Probst, R.E. (2016). Reading nonfiction: notice & note stances, signposts, and strategies. Portsmouth, NH: Heinemann.
- TIP Beers, K & R. Probst (2017). Disrupting Thinking. Why How We Read Matters. Scolastic. Toelichting: Beers & Probst gaan in op het brede, maatschappelijke belang van leesvaardigheid. Het boek behandelt niet alleen een goede leesaanpak op school, maar bespreekt ook de factoren die onderwijsverandering tegenwerken en wat je als leraar, sectie, team en school kunt doen om het (lees)onderwijs toch te veranderen. Erg waardevol zijn de aandachtspunten bij ‘verdiepend lezen’ die de auteurs naar voren brengen – hoe kun je zorgen dat je echt gaat nadenken over wat de tekst jou vertelt?
- TIP Houtveen, A.A.M., Steensel R.C.M. van, en Rie, S. de la (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. NWO: Den Haag Toelichting: Een lijvig verslag van een literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor: van het koppelen van schrijven en spreken aan lezen tot de focus op achtergrondkennis en woordenschat in plaats van op leesstrategieeen.
- TIP Steensel R. van & Houtveen, T (2020). De vele kanten van leesbegrip. Verslag van een literatuurstudie naar kernelementen van effectief onderwijs in begrijpend lezen. Levende Talen Tijdschrift, 21(3), 3-12. Toelichting: Samenvattend artikel over de literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor.
- Basisontwikkeling; de vier B’s. Toelichting: Betrokkenheid is de motor onder lezen en leren. Hoe creëer en observeer je betrokkenheid?
- Beers, K. & Probst, R.E. (2012) Notice and Note: Strategies for Close Reading. Portsmouth, NH: Heinemann.
- Fisher, D, N. Frey, J. Hattie (2016). Visible Learning for Literacy. Implemening the Practices That Work Best to Accelarte Student Learning. Corwin Literacy. Toelichting: In dit boek worden onder meer de werkvormen beschreven waarvan is aangetoond dat ze werken. Verder maakt dit boek duidelijk wat bewezen níét werkt.
- Koeven, E. van & Adamsky, M. (2015). Stimuleer korte boekgesprekken. Lezen draagt bij aan schoolsucces. JSW, jrg. 100, nr. 4.
- Moeken, N., F. Kuiken & C. Welie. Samenwerkend lezen in het voortgezet onderwijs (SALEVO). Effectiviteit voor verschillende typen leerlingen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 17, nummer 2, 38-49.
- Steensel, R. van e.a. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-analyse. Reviewstudie. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/12/Roel-van-Steensel-Reviewstudie_Effecten-van-leesmotivatie-interventies.pdf Toelichting: Meta-analyse van onderzoeken naar leesmotivatie. Belangrijke uitkomsten: inzetten op motivatie draagt bij aan leeshouding én aan leesvaardigheid. En: ontbreken van motivatie heeft direct negatief verband met leesprestaties
- Stichting Lezen (2020). De doorgaande leeslijn. De leesontwikkeling van 0-20 jaar. Toelichting: De publicatie beschrijft op basis van recente wetenschappelijke inzichten de leesontwikkeling van kinderen en jongeren en de stimulerende of remmende factoren hierbij. De vraag is: wat is het fundament onder een effectieve aanpak om kinderen en jongeren te laten uitgroeien tot gemotiveerde, leesvaardige en literair competente volwassenen?
- Glopper, K. de. (2018). Nieuws over Nieuwsbegrip. Over de uitkomsten en interpretatie van een studie naar de effecten van onderwijs in strategieën voor begrijpend lezen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 2, p. 26-32.
- Hacquebord, H. (2017). Van ‘begrijpend lezen’ naar ‘tekstonderwijs’. Een nieuwe aanpak van leesvaardigheid. Geraadpleegd van: www.denationaleonderwijsgids.nl.
VO
- Bakker, C. & I. Bieze. ( 2017).Twijfelen mag! Leerlingen kritisch leren lezen via de Lesson Studymethode. In: Levende Talen Magazine, 4, 4-8.
- Berg, L. van den e.a. (2012). Lezen van 1F naar 4F. De doorlopende leerlijn lezen in het voortgezet onderwijs, APS.
- Clemens, J. (2015). Onlinegeletterdheid moet omhoog. In: Tijdschrift voor remedial teaching, jr. 1.
- Clemens, J. (2014). Het nieuwe lezen, anders bekeken. In: Levende Talen Magazine, 4, 5-8.
- Eikelenboom, W. (z.j.). Edward L. Deci & Richard M. Ryan. Self-Determination Theory. Twynstra Gudde. Toelichting: Uitleg over de zelfdeterminatietheorie (motivatie: competentie, autonomie, verbondenheid)
- Deci, E. & R. Ryan (eds.) (2002). Handbook of Self-Determination Research. New York: University of Rochester Press. Toelichting: Uitleg over de zelfdeterminatietheorie (motivatie: competentie, autonomie, verbondenheid)
- Jong, K. de (2016). Formatief evalueren. Meer leerlingbetrokkenheid en betere resultaten. In: Levende Talen Magazine, 4, 17-19.
- Frey, N. (2017). Making Literacy learning visible. Presentatie GACIS Fall Conference. Geraadpleegd van www.gael.org.
- Gils, J. van, Bakker, N. & Evers-Vermeul, J. (2020). De tablet, het geheime wapen voor leesbevordering? De invloed van tekstdrager op leesmotivatie, immersie en tekstbegrip. Levende Talen Tijdschrift, jaargang 21, nummer 2, p. 3-12. Toelichting: Leerlingen lijken een lichte voorkeur te hebben voor lezen van papier en het tekstbegrip lijkt iets groter te zijn. De schrijvers geven wel aan dat het onderzoek zeer beperkt is, dus dat het niet om harde conclusies gaat.
- Goosen, H. (2017). Kwestie van Lezen deel 12: Praten over romanfragmenten. Achtergronden en praktische tips voor docenten in het voortgezet onderwijs. Amsterdam: Stichting Lezen.
- Gubbels, J. e.a. (2019). Resultaten PISA-2018 in vogelvlucht. Enschede: Universiteit van Twente.
- Hooft van Huysduynen, P. (2014).Vraag het de schrijver. Een andere manier om leesvaardigheid te oefenen. In: Levende Talen Magazine, 6, 24-28.
- Leenders, G. & R. van der Nat (2017). Leidt integreren tot beter presteren? Onderzoek naar het effect van geïntegreerd lees- en schrijfvaardigheidsonderwijs. MA-scriptie. Utrecht: Universiteit Utrecht.
- Leeuw, b. van der e.a. (2017). Nederlands. Vakspecifieke trendanalyse 2017. SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede.
- Linthorst, T. & K. de Glopper (2015). De didactiek van begrijpend lezen in het voortgezet onderwijs: lesobservaties bij Nederlands en zaakvakken. In: Pedagogische studiën, 92, 150-166.
- Maden, F. van der (2020). Woordenschatuitbreiding in het vmbo door bewust lezen en luisteren. In: Levende Talen Magazine, 4, 12-16.
- Meulen, F. van der (2015). Welke methode verbetert leesvaardigheid het meest? Een vergelijkend onderzoek naar vier lesmethoden in 4 vwo. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 16, nummer 1, 14-23.
- Milliano, I. de & Gelderen, A. van (2020). Taakgericht lezen en schrijven van vmbo’ers. Verschillen in de aanpak van leerlingen en kwaliteit van hun taakuitvoering. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 21, nummer 4, 3-15. Toelichting: Hier wordt onder meer de ontkoppeling besproken, die kan ontstaan door een ‘tekst met vragen’: leerlingen lezen de tekst versnipperd, doordat ze alleen op zoek zijn naar de antwoorden.
- Mol, S. (2010). To Read or Not to Read. Proefschrift Universiteit van Leiden.
- Mol. s. & Bus, A. (2011). Lezen loont een leven lang De rol van vrijetijdslezen in de taal- en leesontwikkeling van kinderen en jongeren. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 12, nummer 3, 3-15.
- Nelis, H. & Van Sarik (2014). Motivatie binnenstebuiten. Het geheim achter gemotiveerde pubers, enthousiaste leerlingen en gedreven studenten. Kosmos Uitgevers. Toelichting: Intrinsieke motivatie lijkt ongrijpbaar, want je kunt het niet bij iemand anders afdwingen. De kunst is om jongeren op een dusdanige manier te begeleiden en te inspireren dat ze uit zichzelf in beweging komen. Hierbij gelden verschillende basisprincipes, die in dit boek op toegankelijke wijze aan de orde komen.
- Mortel, K. van de (2010). Begrijpend lezen is kwestie van denken. In: Didaktief , jaargang. 40, nr. 8, 1-7. Geraadpleegd van onderwijsdatabank.nl.
- Okkinga, M. (2018). Teaching reading strategies in classrooms. Does it work? Academisch proefschrift. Enschede: University Twente.
- Paepe, L. de, A. Desoete, C. van Vreckem & H. van Hove (2004). Cognitieve deelprocessen van begrijpend lezen op tekstniveau. In: SIGnaal, nr. 47.
- Polman, L. (2019) Mondelinge taalvaardigheid in het VO. Een onderzoek naar de integratie van lees- en schrijfvaardigheid bij het schoolvak Nederlands. Masterscriptie Universiteit Utrecht.
- Prinssen, S., T. Witte & C. Suhre (2018). Imago en inhoud van het schoolvak Nederlands. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 3, 26-35.
- Pronk-van Eunen, M. & B. de Vos (2018). Lezen met de leessandwich. Een kansrijke didactiek bij Nederlands en mvt. In: Levende Talen Magazine, 2, 10-14.
- Raad voor Cultuur en Onderwijsraad (2019). LEES! Een oproep tot een leesoffensief. Den Haag: Raad voor Cultuur. Toelichting: In dit rapport duiken de raden in de aanleiding van achteruit lopende leesvaardigheid en geven ze een advies met drie aanbevelingen.
- Rooijackers, P., Silfhout, G. van, Schuurs, U, Mulders, I & Bergh, H. van den (2020).Lezen en antwoorden bij de tekst met vragen geobserveerd. Een eye-trackstudie onder vwo 4-leerlingen. in: Pedagogische studiën (97), 42-58.
- Schaffner, E., U. Schiefele & H.Ulferts (2013). Reading Amount as a Mediator of the Effects of Intrinsic and Extrinsic Reading Motivation on Reading Comprehension. Geraadpleegd van: ila.onlinelibrary.wiley.com.
- Schoots-Snijder, A. (2019). Engagement met PLOT26. Actieonderzoek naar de bijdrage van de lesmethode PLOT26 op het engagement van leerlingen in jaarlaag 1 op het Ichthus Lyceum. Masterthesis Windesheim.
- Schuppert, L. & H. van den Bergh (2017). Leesstrategieën Evidence-based of Nieuw Nederlands? Een experimentele studie in 4 vwo. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 18, nummer 3, 14-23.
- Silfhout, G. van (2016). Gecombineerd lees- en schrijfonderwijs vo. Geraadpleegd van: www.slo.nl.
- Steensel, R. van (2016). Weerzin tegen lezen of weer zin om te lezen? Lezing Congres succesvol lezen in het onderwijs. Geraadpleegd van www.lezen.nl.
- Steensel, R. van e.a. (2016). Effectiviteit van leesmotivatie bevorderende inventies: Uitkomsten van een meta-analyse. Presentatie Congres Succesvol lezen in het onderwijs. Verkegen via www.lezen.nl.
- Steensel, R. van, L. van der Sande & L. Arends (2017). Investeren in leesmotivatie maakt leerlingen meer gemotiveerde lezers … en betere lezers. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 18, nummer 2, 3-13.
- Stichting Lezen (2020). Verdieping PISA-resultaten bevestigen noodzaak effectief leesbevorderend onderwijs. Geraadpleegd van https://www.lezen.nl/nl/verdieping-pisa-resultaten-bevestigen-noodzaak-effectief-leesbevorderend-onderwijs.
- Stoop, A., J. van der Kuip & T. Janssen (2012). Dialogisch leesonderwijs in de klas. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 13, nummer 3, 25-33.
- Stoop, M. & Tijms, J. (2020). #Book. Leesclubs op het vmbo ter bevordering van leesmotivatie, leesbegrip en sociaal-emotioneel leren. In: Levende Talen Magazine, 5, 18-23.
- Truijens, A. (2017). ‘Het gaat beroerd met de leesvaardigheid van onze jongeren’. Je gaat pas beter lezen als je veel leest, zo simpel is het.
- Tuijl, C. van & M. Gijsel (2015). Leesonderwijs van a naar b(eter). Geraadpleegd van: Didactiefonline.
- Vernooy, K. (2016). Ontwikkelingen op het gebied van taal/lezen nader bekeken. Presentatie CPS. Geraadpleegd van: www.cps.nl.
- Vos, B. de & M. Pronk (2017). Lezen met de leessandwich. 8000 ideeën voor werken met teksten. Meppel, Ten Brink Uitgevers. Toelichting: Het boek geeft een kort theoretisch overzicht van leesdidactiek en de mogelijkheden van de leessandwich, waarbij leerlingen altijd iets doen voor, tijdens en na het lezen van een tekst.
- Vos, B. de (2012). Lezen wordt steeds leuker en gaat steeds beter in IJsselstein. In: Levende Talen Magazine, 3, 4-9.
- Welgraven, E. & Vos, B. de (2019, 27 augustus). Laat leerlingen actief met een tekst bezig zijn, in plaats van die eindeloze vragen. Trouw. Geraadpleegd van https://www.trouw.nl/nieuws/laat-leerlingen-actief-met-een-tekst-bezig-zijn-in-plaats-van-die-eindeloze-vragen~b60d52b2/.
- Wentzel, K (2019). Leesvaardigheid: waarom blijven we doen wat we doen? In: Levende Talen Magazine, 3, 51-52.
- Wentzel, K. (2021). Praten over teksten: waarom en hoe? In: Bundel HSN-conferentie.
- Wetering, T. van de & R. Groenendijk (2015). Geen trucje maar een vaardigheid. Van toetsgerichte lezers naar zelfstandige, analytische lezers. In: Levende T
