De meeste jongeren vinden deze site niet te lezen.

Met grote dank aan de wetenschappers en experts

Voor de ontwikkeling van Het nieuwe lezen hebben we in de afgelopen jaren alle relevante wetenschappelijke publicaties over taal, lezen en leesonderwijs bestudeerd en tientallen diepte-interviews en klankbordsessies met wetenschappers en experts gehouden. Dankzij dit onderzoek kunnen wij onze leermiddelen steeds beter en effectiever maken.

In het bijzonder willen wij de volgende personen bedanken voor het zo gul delen van hun kennis en expertise. Hun werk en adviezen vormen een grote inspiratiebron voor Het nieuwe lezen en de doorgaande leeslijn die we bij Blink ontwikkelen.

• Paul van de Broek, hoogleraar begrijpend lezen, pedagogische wetenschappen aan de Universiteit Leiden
• Hilde Hacquebord, voormalig hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen en lid van de Taalraad Begrijpend Lezen van de Nederlandse Taalunie
• Thoni Houtveen, gespecialiseerd in onderzoek naar effectief leesonderwijs en doelgericht werken aan leesvaardigheid en emeritus lector geletterdheid aan de Hogeschool Utrecht
• Jelle Jolles, klinisch neuropsycholoog en hersenwetenschapper, emeritus hoogleraar aan Maastricht University en de Vrije Universiteit Amsterdam
• Erna van Koeven, expert taal, lezen en dyslexie en hoofddocent aan Hogeschool Windesheim
• Agnes van Montfoort, domeinspecialist basisonderwijs bij Stichting Lezen
• Annemiek Neefjes, oprichter en directeur van stichting De Schoolschrijver
• Joanneke Prenger, vakspecialist taal en leerplanontwikkelaar primair onderwijs bij Stichting Leerplanontwikkeling
• Gerdineke van Silfhout, vakspecialist Nederlands en leerplanontwikkelaar voortgezet onderwijs bij Stichting Leerplanontwikkeling
• Anneke Smits, lector onderwijsinnovatie en ICT bij Hogeschool Windesheim
• Roel van Steensel, bijzonder hoogleraar leesgedrag aan de Vrije Universiteit Amsterdam
• Roos Wolters, teamleider kennis- en beleidsontwikkeling bij Stichting Lezen
• Yra van Dijk, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, Universiteit Leiden.

Literatuurlijst PO

De artikelen en boeken in deze lijst verdiepen je kennis over leesonderwijs en kunnen je inspireren en ondersteunen om het leesonderwijs te vernieuwen.

Overkoepelend

• TIP Beers, K. & Probst, R.E. (2016). Reading nonfiction: notice & note stances, signposts, and strategies. Portsmouth, NH: Heinemann. 
• TIP Beers, K & R. Probst (2017). Disrupting Thinking. Why How We Read Matters. Scolastic. Toelichting: Beers & Probst gaan in op het brede, maatschappelijke belang van leesvaardigheid. Het boek behandelt niet alleen een goede leesaanpak op school, maar bespreekt ook de factoren die onderwijsverandering tegenwerken en wat je als leraar, sectie, team en school kunt doen om het (lees)onderwijs toch te veranderen. Erg waardevol zijn de aandachtspunten bij ‘verdiepend lezen’ die de auteurs naar voren brengen – hoe kun je zorgen dat je echt gaat nadenken over wat de tekst jou vertelt?
• TIP Houtveen, A.A.M., Steensel R.C.M. van, en Rie, S. de la (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. NWO: Den Haag Toelichting: Een lijvig verslag van een literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor: van het koppelen van schrijven en spreken aan lezen tot de focus op achtergrondkennis en woordenschat in plaats van op leesstrategieeen.
• TIP Steensel R. van & Houtveen, T (2020). De vele kanten van leesbegrip. Verslag van een literatuurstudie naar kernelementen van effectief onderwijs in begrijpend lezen. Levende Talen Tijdschrift, 21(3), 3-12. Toelichting: Samenvattend artikel over de literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor.
• Basisontwikkeling; de vier B’s. Toelichting: Betrokkenheid is de motor onder lezen en leren. Hoe creëer en observeer je betrokkenheid?
• Beers, K. & Probst, R.E. (2012) Notice and Note: Strategies for Close Reading. Portsmouth, NH: Heinemann.
• Fisher, D, N. Frey, J. Hattie (2016). Visible Learning for Literacy. Implemening the Practices That Work Best to Accelarte Student Learning. Corwin Literacy. Toelichting: In dit boek worden onder meer de werkvormen beschreven waarvan is aangetoond dat ze werken. Verder maakt dit boek duidelijk wat bewezen níét werkt.
• Koeven, E. van & Adamsky, M. (2015). Stimuleer korte boekgesprekken. Lezen draagt bij aan schoolsucces. JSW, jrg. 100, nr. 4.
• Moeken, N., F. Kuiken & C. Welie. Samenwerkend lezen in het voortgezet onderwijs (SALEVO). Effectiviteit voor verschillende typen leerlingen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 17, nummer 2, 38-49.
• Steensel, R. van e.a. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-analyse. Reviewstudie. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/12/Roel-van-Steensel-Reviewstudie_Effecten-van-leesmotivatie-interventies.pdf Toelichting: Meta-analyse van onderzoeken naar leesmotivatie. Belangrijke uitkomsten: inzetten op motivatie draagt bij aan leeshouding én aan leesvaardigheid. En: ontbreken van motivatie heeft direct negatief verband met leesprestaties
• Stichting Lezen (2020). De doorgaande leeslijn. De leesontwikkeling van 0-20 jaar. Toelichting: De publicatie beschrijft op basis van recente wetenschappelijke inzichten de leesontwikkeling van kinderen en jongeren en de stimulerende of remmende factoren hierbij. De vraag is: wat is het fundament onder een effectieve aanpak om kinderen en jongeren te laten uitgroeien tot gemotiveerde, leesvaardige en literair competente volwassenen?
• Glopper, K. de. (2018). Nieuws over Nieuwsbegrip. Over de uitkomsten en interpretatie van een studie naar de effecten van onderwijs in strategieën voor begrijpend lezen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 2, p. 26-32.
• Hacquebord, H. (2017). Van ‘begrijpend lezen’ naar ‘tekstonderwijs’. Een nieuwe aanpak van leesvaardigheid. Geraadpleegd van: www.denationaleonderwijsgids.nl.

PO

• TIP. Chaimbers, A. (2012). Leespraat. De leesomgeving & Vertel eens. NDB Biblion. Toelichting: Aidan Chambers is bekend vanwege zijn (jeugd)romans, toneelstukken en deskundigheid op het gebied van lezen en leesbevordering. Het boekt biedt praktische adviezen en ideeen over hoe je met kinderen kunt praten over boeken.
• TIP Forrer, M. & Mortel, K. van de (herziene druk 2014). Lezen… denken… begrijpen! Handboek begrijpend luisteren en lezen in het basisonderwijs. CPS. Toelichting: Dit toegankelijk geschreven handboek geeft leerkrachten, taal- en leescoordinatoren, interne begeleiders en schoolleiders handvatten en instrumenten om het onderwijs in begrijpend lezen op effectieve wijze vorm te geven. Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek uit binnen- en butienland. Erg inspirerend is de indeling van de strategieen in sturingsstrategieen, leesstrategieen en herstelstrategieen.
• TIP Koeven, E. van & Smits, A. (2020). Rijke taal. Taaldidactiek voor het basisonderwijs. Amsterdam: Boom. Toelichting: Rijke taal gaat over taal- en leesdidactiek voor het basisonderwijs. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk en laat je zien hoe je duurzaam, betekenisvol taal- en leesonderwijs geeft zodat elke leerling zijn taalbasis kan vergroten. Rijke contexten, het kiezen van rijke teksten en het vormgeven van actief denken over taal en interessante onderwerpen komen telkens terug en zijn de kern van een sterke leesdidactiek.
• TIP  Lapp, D. ea (2018). Nederlandse bewerking: Dalen, T. van, Mijs D. en Logchem, M. van. Close Reading. Werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs. Uitgeverij Pica.
• Beers, K. (2002). When Kids Can’t Read: What Teachers Can Do: A Guide for Teachers 6-12. Heinemann Educational Books.
• Bon, A. (2008). AVI maakt lezen tot een straf.
• Broek, P. van den (z.j. Cognitieve processen in lezen. Powerpointpresentatie.
• Buhrs, H. (2017). Teksten beter begrijpend kunnen lezen. Effectief begrijpend leesonderwijs. JSW jrg. 101, nr. 10.
• Cornelissen, G. (2016). Maar als je erover nadenkt…: een jaar literatuuronderwijs in groepen 7 en 8 van de basisschool. Stichting Lezen reeks, deel 27.
• Curriculum.nu (2020)
• Expertisecentrum Nederlands (2020)
• Fisher, D. & Frey, N (2012). Close Reading In Elementary Schools. The Reading Teacher. Volume 66, Issue 3.
• “Gubbels, J., Netten, A. & Verhoeven, l. Vijftien jaar
•  leesprestaties in Nederland: PIRLS-2016. Nijmegen:
•  Expertisecentrum Nederlands, Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute.”
• Houtveen, A. A. M. (2018a). Goed Geletterd. Opbrengsten van het Lectoraat Geletterdheid 2006- 2018. Utrecht: Kenniscentrum Leren en Innoveren.
• Koning, L. (2018). Heeft het oefenen van losse woorden wel zin?
• Kooten, K. van (2016). Toetsen analyseren. JSW, juni 2016, p. 23-26.
• Leesmonitor (2020). Goede instructie, motiverende teksten en deskundige docent stuwen leesvaardigheid. Geraadpleegd van www.leesmonitor.nu/nl/leesonderwijs
• Leesmonitor (2020). Leesmonitor – Het Magazine. Geraadpleegd van www.leesmonitor.nu/nl/leesmonitor-het-magazine-0
• Makkelijk Lezen Plein (2020). Vijfvingertest: een snel controlemiddel. Geraadpleegd van https://www.makkelijklezenplein.nl/leerkrachten/veelgestelde-vragen/vijfvingertest–een-snel-controlemiddel
• Marreveld, M. & Cras, D. (2018). Plezier met echte boeken. Geraadpleegd van https://didactiefonline.nl/artikel/plezier-met-echte-boeken
• Mortel, K. van de & Bouwman, A. (2019). Handboek technisch lezen in de basisschool. Instructie en didactiek in de doorgaande lijn. CPS Uitgeverij.
• Mortel, K. van de (2012). Beter begrip door vloeiend lezen. In: JSW, 8 april, 6-9.
• Noteboom, A., Silfhout. G. van & Tammes, A.-C. (2019). Formatief evalueren in het primair onderwijs. Werken aan groei. SLO Enschede
• Onderwijs maak je samen (2019). Vloeiend lezen. Kwaliteitskaart. Geraadpleegd van https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/uploads/2019/05/vloeiendlezen.pdf
• Schaffner, E., Schiefele, U & Ulferts, H (2013). Reading Amount as a Mediator of the Effects of Intrinsic and Extrinsic Reading Motivation on Reading Comprehension. Geraadpleegd van https://ila.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/rrq.52
• Slagmolen, R. (2008). Dit boek is lekker makkelijk! Een inventarisatie van de problemen met het nieuwe AVI-systeem. Master thesis. Geraadpleegd van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/31727
• Smits, A. & Koeven, E. van (2014). Voortgezet lezen: Losse woorden oefenen of tekst? Geraadpleegd van http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2014/05/voortgezet-lezen-losse-woorden-oefenen.html
• Smits, A. & Koeven, E. van (2015A). Begrijpend lezen: focus op begrip. Geraadpleegd van: http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2015/09/begrijpend-lezen-met-de-methode.html
• Smits, A. & Koeven, E. van (2015B). Woordenschatonderwijs bestaat niet. Geraadpleegd van: http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2015/05/woordenschatonderwijs-bestaat-niet.html
• Smits, A. & Koeven, E. van (2017). Goed taalonderwijs biedt kansen aan alle leerlingen. Tijdschrift Taal, jaargang 7, nummer 11. Geraadpleegd van https://www.windesheim.nl/~/media/files/windesheim/research-publications/711goedtaalonderwijsbiedtkansenaanalleleerlingen.pdf
• Smits, A. & Koeven, E. van (2018). Van tijd naar kwaliteit. Leesonderwijs verbeteren. JSW, jrg. 103, nr. 3.
• Smits, A. & Koeven, E. van (2020). Focus op begrip: een handleiding in ontwikkeling. Geraadpleegd van http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2020/01/focus-op-begrip-een-handleiding-in.html
• Smits, A. (2020), Onderwijsinnovatie en ICT voor leren. Lectorale rede. Geraadpleegd van https://www.windesheim.nl/-/media/files/windesheim/onderzoek/lectorale-rede-anneke-smits-lector-onderwijsinnovatie-en-ict.pdf?la=nl-nl&hash=51983FE99F4AF6D8C7F3A87FD73E8678B01FBF1F
• Stichting Lezen (2017). Als lezen niet vanzelf gaat. Geraadpleegd van https://www.lezen.nl/nl/publicaties/als-lezen-niet-vanzelf-gaat
• Taalunie (2019). Effectief onderwijs in begrijpend lezen. Acties voor beter leesbegrip en meer leesmotivatie. Algemeen Secretariaat van de Taalunie. Toelichting: Aan de hand van vijf kernthema’s zijn concrete acties omschreven die scholen ondersteunen om tot een effectieve aanpak voor leesbegrip en leesmotivatie te komen. Die vijf thema’s zijn: werk vanuit urgentiebesef, werk met een taal-leesbeleid, werk met effectieve vakdidactiek, werk aan leesmotivatie, geef formatieve feedback.
• Leij, A. van der (2020). Leesplezier stimuleren is zinloos als de technische leesvaardigheid niet op orde is. Geraadpleegd van https://komenskypost.nl/?p=5484
• Vegt, A. van der, Kieft, M. & Bekkers, H. (2019). Differentiatie in de klas: wat werkt? Publicatie van Kennisrotonde. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2019/09/Kennisrotonde-publicatie-Differentiatie.pdf
• Veldhuis, P. (2020). ‘Leesvaardigheid jongens blijft achter’. In NRC, 8 juni 2020.
• Vernooy, K. (2016). Een goede woordenschat: de basis voor een goede schoolloopbaan. Geraadpleegd van https://bruuttaal.nl/pdfs/woordenschat.pdf en van http://www.taal100.nl/pathtoimg.php?id=723
• Vernooy, K. (2019). Het verbeteren van de praktijk van begrijpend lezen. Conferentiereader voor de hogeschool UC Leuven Limburg in Hasselt.
• Vernooy, K. & Aarnoutse, C. (2018). Goed leren lezen. Een must. Zorgbreed 59, jaargang 15, nr. 3.
• Visser, J. (1997). Lezen op AVI-niveau. De schaling, normering en validering van de nieuwe AVI-toetskaarten. Proefschrift Katholieke Universiteit Nijmegen. Geraadpleegd van https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/146404/mmubn000001_246716169.pdf
• Wabisabi Learning (2020). The Critical Thinking Skills Cheatsheet. Geraadpleegd van https://wabisabilearning.com/blogs/critical-thinking/critical-thinking-skills-cheatsheet-infographic
• Wevers, I. & Geurts, R. (2019). Elke les moet starten met een helder leerdoel! Of toch niet? Geraadpleegd van https://www.vernieuwenderwijs.nl/elke-les-moet-starten-met-een-helder-leerdoel-of-toch-niet/
• Wilt, F. van der & Veen, C. van der (2019). Dynamic Assessment: waardevol alternatief? JSW, jrg. 104, nr. 3.

Literatuurlijst VO

De artikelen en boeken in deze lijst verdiepen je kennis over leesonderwijs en kunnen je inspireren en ondersteunen om het leesonderwijs te vernieuwen.

Overkoepelend

• TIP Beers, K. & Probst, R.E. (2016). Reading nonfiction: notice & note stances, signposts, and strategies. Portsmouth, NH: Heinemann.
• TIP Beers, K & R. Probst (2017). Disrupting Thinking. Why How We Read Matters. Scolastic. Toelichting: Beers & Probst gaan in op het brede, maatschappelijke belang van leesvaardigheid. Het boek behandelt niet alleen een goede leesaanpak op school, maar bespreekt ook de factoren die onderwijsverandering tegenwerken en wat je als leraar, sectie, team en school kunt doen om het (lees)onderwijs toch te veranderen. Erg waardevol zijn de aandachtspunten bij ‘verdiepend lezen’ die de auteurs naar voren brengen – hoe kun je zorgen dat je echt gaat nadenken over wat de tekst jou vertelt?
• TIP Houtveen, A.A.M., Steensel R.C.M. van, en Rie, S. de la (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. NWO: Den Haag Toelichting: Een lijvig verslag van een literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor: van het koppelen van schrijven en spreken aan lezen tot de focus op achtergrondkennis en woordenschat in plaats van op leesstrategieeen.
• TIP Steensel R. van & Houtveen, T (2020). De vele kanten van leesbegrip. Verslag van een literatuurstudie naar kernelementen van effectief onderwijs in begrijpend lezen. Levende Talen Tijdschrift, 21(3), 3-12. Toelichting: Samenvattend artikel over de literatuurstudie naar de kenmerken van effectief onderwijs in begrijpend lezen en het wetenschappelijke bewijs hiervoor.
• Basisontwikkeling; de vier B’s. Toelichting: Betrokkenheid is de motor onder lezen en leren. Hoe creëer en observeer je betrokkenheid?
• Beers, K. & Probst, R.E. (2012) Notice and Note: Strategies for Close Reading. Portsmouth, NH: Heinemann.
• Fisher, D, N. Frey, J. Hattie (2016). Visible Learning for Literacy. Implemening the Practices That Work Best to Accelarte Student Learning. Corwin Literacy. Toelichting: In dit boek worden onder meer de werkvormen beschreven waarvan is aangetoond dat ze werken. Verder maakt dit boek duidelijk wat bewezen níét werkt.
• Koeven, E. van & Adamsky, M. (2015). Stimuleer korte boekgesprekken. Lezen draagt bij aan schoolsucces. JSW, jrg. 100, nr. 4.
• Moeken, N., F. Kuiken & C. Welie. Samenwerkend lezen in het voortgezet onderwijs (SALEVO). Effectiviteit voor verschillende typen leerlingen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 17, nummer 2, 38-49.
• Steensel, R. van e.a. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-analyse. Reviewstudie. Geraadpleegd van https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/12/Roel-van-Steensel-Reviewstudie_Effecten-van-leesmotivatie-interventies.pdf Toelichting: Meta-analyse van onderzoeken naar leesmotivatie. Belangrijke uitkomsten: inzetten op motivatie draagt bij aan leeshouding én aan leesvaardigheid. En: ontbreken van motivatie heeft direct negatief verband met leesprestaties
• Stichting Lezen (2020). De doorgaande leeslijn. De leesontwikkeling van 0-20 jaar. Toelichting: De publicatie beschrijft op basis van recente wetenschappelijke inzichten de leesontwikkeling van kinderen en jongeren en de stimulerende of remmende factoren hierbij. De vraag is: wat is het fundament onder een effectieve aanpak om kinderen en jongeren te laten uitgroeien tot gemotiveerde, leesvaardige en literair competente volwassenen?
• Glopper, K. de. (2018). Nieuws over Nieuwsbegrip. Over de uitkomsten en interpretatie van een studie naar de effecten van onderwijs in strategieën voor begrijpend lezen. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 2, p. 26-32.
• Hacquebord, H. (2017). Van ‘begrijpend lezen’ naar ‘tekstonderwijs’. Een nieuwe aanpak van leesvaardigheid. Geraadpleegd van: www.denationaleonderwijsgids.nl.

VO

• Bakker, C. & I. Bieze. ( 2017).Twijfelen mag! Leerlingen kritisch leren lezen via de Lesson Studymethode. In: Levende Talen Magazine, 4, 4-8.
• Berg, L. van den e.a. (2012). Lezen van 1F naar 4F. De doorlopende leerlijn lezen in het voortgezet onderwijs, APS.
• Clemens, J. (2015). Onlinegeletterdheid moet omhoog. In: Tijdschrift voor remedial teaching, jr. 1.
• Clemens, J. (2014). Het nieuwe lezen, anders bekeken. In: Levende Talen Magazine, 4, 5-8.
• Eikelenboom, W. (z.j.). Edward L. Deci & Richard M. Ryan. Self-Determination Theory. Twynstra Gudde. Toelichting: Uitleg over de zelfdeterminatietheorie (motivatie: competentie, autonomie, verbondenheid)
• Deci, E. & R. Ryan (eds.) (2002). Handbook of Self-Determination Research. New York: University of Rochester Press. Toelichting: Uitleg over de zelfdeterminatietheorie (motivatie: competentie, autonomie, verbondenheid)
• Jong, K. de (2016). Formatief evalueren. Meer leerlingbetrokkenheid en betere resultaten. In: Levende Talen Magazine, 4, 17-19.
• Frey, N. (2017). Making Literacy learning visible. Presentatie GACIS Fall Conference. Geraadpleegd van www.gael.org.
• Gils, J. van, Bakker, N. & Evers-Vermeul, J. (2020). De tablet, het geheime wapen voor leesbevordering? De invloed van tekstdrager op leesmotivatie, immersie en tekstbegrip. Levende Talen Tijdschrift, jaargang 21, nummer 2, p. 3-12. Toelichting: Leerlingen lijken een lichte voorkeur te hebben voor lezen van papier en het tekstbegrip lijkt iets groter te zijn. De schrijvers geven wel aan dat het onderzoek zeer beperkt is, dus dat het niet om harde conclusies gaat.
• Goosen, H. (2017). Kwestie van Lezen deel 12: Praten over romanfragmenten. Achtergronden en praktische tips voor docenten in het voortgezet onderwijs. Amsterdam: Stichting Lezen.
• Gubbels, J. e.a. (2019). Resultaten PISA-2018 in vogelvlucht. Enschede: Universiteit van Twente.
• Hooft van Huysduynen, P. (2014).Vraag het de schrijver. Een andere manier om leesvaardigheid te oefenen. In: Levende Talen Magazine, 6, 24-28.
• Leenders, G. & R. van der Nat (2017). Leidt integreren tot beter presteren? Onderzoek naar het effect van geïntegreerd lees- en schrijfvaardigheidsonderwijs. MA-scriptie. Utrecht: Universiteit Utrecht.
• Leeuw, b. van der e.a. (2017). Nederlands. Vakspecifieke trendanalyse 2017. SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede.
• Linthorst, T. & K. de Glopper (2015). De didactiek van begrijpend lezen in het voortgezet onderwijs: lesobservaties bij Nederlands en zaakvakken. In: Pedagogische studiën, 92, 150-166.
• Maden, F. van der (2020). Woordenschatuitbreiding in het vmbo door bewust lezen en luisteren. In: Levende Talen Magazine, 4, 12-16.
• Meulen, F. van der (2015). Welke methode verbetert leesvaardigheid het meest? Een vergelijkend onderzoek naar vier lesmethoden in 4 vwo. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 16, nummer 1, 14-23.
• Milliano, I. de & Gelderen, A. van (2020). Taakgericht lezen en schrijven van vmbo’ers. Verschillen in de aanpak van leerlingen en kwaliteit van hun taakuitvoering. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 21, nummer 4, 3-15. Toelichting: Hier wordt onder meer de ontkoppeling besproken, die kan ontstaan door een ‘tekst met vragen’: leerlingen lezen de tekst versnipperd, doordat ze alleen op zoek zijn naar de antwoorden.
• Mol, S. (2010). To Read or Not to Read. Proefschrift Universiteit van Leiden.
• Mol. s. & Bus, A. (2011). Lezen loont een leven lang De rol van vrijetijdslezen in de taal- en leesontwikkeling van kinderen en jongeren. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 12, nummer 3, 3-15.
• Nelis, H. & Van Sarik (2014). Motivatie binnenstebuiten. Het geheim achter gemotiveerde pubers, enthousiaste leerlingen en gedreven studenten. Kosmos Uitgevers. Toelichting: Intrinsieke motivatie lijkt ongrijpbaar, want je kunt het niet bij iemand anders afdwingen. De kunst is om jongeren op een dusdanige manier te begeleiden en te inspireren dat ze uit zichzelf in beweging komen. Hierbij gelden verschillende basisprincipes, die in dit boek op toegankelijke wijze aan de orde komen.
• Mortel, K. van de (2010). Begrijpend lezen is kwestie van denken. In: Didaktief , jaargang. 40, nr. 8, 1-7. Geraadpleegd van onderwijsdatabank.nl.
• Okkinga, M. (2018). Teaching reading strategies in classrooms. Does it work? Academisch proefschrift. Enschede: University Twente.
• Paepe, L. de, A. Desoete, C. van Vreckem & H. van Hove (2004). Cognitieve deelprocessen van begrijpend lezen op tekstniveau. In: SIGnaal, nr. 47.
• Polman, L. (2019) Mondelinge taalvaardigheid in het VO. Een onderzoek naar de integratie van lees- en schrijfvaardigheid bij het schoolvak Nederlands. Masterscriptie Universiteit Utrecht.
• Prinssen, S., T. Witte & C. Suhre (2018). Imago en inhoud van het schoolvak Nederlands. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 19, nummer 3, 26-35.
• Pronk-van Eunen, M. & B. de Vos (2018). Lezen met de leessandwich. Een kansrijke didactiek bij Nederlands en mvt. In: Levende Talen Magazine, 2, 10-14.
• Raad voor Cultuur en Onderwijsraad (2019). LEES! Een oproep tot een leesoffensief. Den Haag: Raad voor Cultuur. Toelichting: In dit rapport duiken de raden in de aanleiding van achteruit lopende leesvaardigheid en geven ze een advies met drie aanbevelingen.
• Rooijackers, P., Silfhout, G. van, Schuurs, U, Mulders, I & Bergh, H. van den (2020).Lezen en antwoorden bij de tekst met vragen geobserveerd. Een eye-trackstudie onder vwo 4-leerlingen. in: Pedagogische studiën (97), 42-58.
• Schaffner, E., U. Schiefele & H.Ulferts (2013). Reading Amount as a Mediator of the Effects of Intrinsic and Extrinsic Reading Motivation on Reading Comprehension. Geraadpleegd van: ila.onlinelibrary.wiley.com.
• Schoots-Snijder, A. (2019). Engagement met PLOT26. Actieonderzoek naar de bijdrage van de lesmethode PLOT26 op het engagement van leerlingen in jaarlaag 1 op het Ichthus Lyceum. Masterthesis Windesheim.
• Schuppert, L. & H. van den Bergh (2017). Leesstrategieën Evidence-based of Nieuw Nederlands? Een experimentele studie in 4 vwo. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 18, nummer 3, 14-23.
• Silfhout, G. van (2016). Gecombineerd lees- en schrijfonderwijs vo. Geraadpleegd van: www.slo.nl.
• Steensel, R. van (2016). Weerzin tegen lezen of weer zin om te lezen? Lezing Congres succesvol lezen in het onderwijs. Geraadpleegd van www.lezen.nl.
• Steensel, R. van e.a. (2016). Effectiviteit van leesmotivatie bevorderende inventies: Uitkomsten van een meta-analyse. Presentatie Congres Succesvol lezen in het onderwijs. Verkegen via www.lezen.nl.
• Steensel, R. van, L. van der Sande & L. Arends (2017). Investeren in leesmotivatie maakt leerlingen meer gemotiveerde lezers … en betere lezers. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 18, nummer 2, 3-13.
• Stichting Lezen (2020). Verdieping PISA-resultaten bevestigen noodzaak effectief leesbevorderend onderwijs. Geraadpleegd van https://www.lezen.nl/nl/verdieping-pisa-resultaten-bevestigen-noodzaak-effectief-leesbevorderend-onderwijs.
• Stoop, A., J. van der Kuip & T. Janssen (2012). Dialogisch leesonderwijs in de klas. In: Levende Talen Tijdschrift, jaargang 13, nummer 3, 25-33.
• Stoop, M. & Tijms, J. (2020). #Book. Leesclubs op het vmbo ter bevordering van leesmotivatie, leesbegrip en sociaal-emotioneel leren. In: Levende Talen Magazine, 5, 18-23.
• Truijens, A. (2017). ‘Het gaat beroerd met de leesvaardigheid van onze jongeren’. Je gaat pas beter lezen als je veel leest, zo simpel is het.
• Tuijl, C. van & M. Gijsel (2015). Leesonderwijs van a naar b(eter). Geraadpleegd van: Didactiefonline.
• Vernooy, K. (2016). Ontwikkelingen op het gebied van taal/lezen nader bekeken. Presentatie CPS. Geraadpleegd van: www.cps.nl.
• Vos, B. de & M. Pronk (2017). Lezen met de leessandwich. 8000 ideeën voor werken met teksten. Meppel, Ten Brink Uitgevers. Toelichting: Het boek geeft een kort theoretisch overzicht van leesdidactiek en de mogelijkheden van de leessandwich, waarbij leerlingen altijd iets doen voor, tijdens en na het lezen van een tekst.
• Vos, B. de (2012). Lezen wordt steeds leuker en gaat steeds beter in IJsselstein. In: Levende Talen Magazine, 3, 4-9.
• Welgraven, E. & Vos, B. de (2019, 27 augustus). Laat leerlingen actief met een tekst bezig zijn, in plaats van die eindeloze vragen. Trouw. Geraadpleegd van https://www.trouw.nl/nieuws/laat-leerlingen-actief-met-een-tekst-bezig-zijn-in-plaats-van-die-eindeloze-vragen~b60d52b2/.
• Wentzel, K (2019). Leesvaardigheid: waarom blijven we doen wat we doen? In: Levende Talen Magazine, 3, 51-52.
• Wentzel, K. (2021). Praten over teksten: waarom en hoe? In: Bundel HSN-conferentie.
• Wetering, T. van de & R. Groenendijk (2015). Geen trucje maar een vaardigheid. Van toetsgerichte lezers naar zelfstandige, analytische lezers. In: Levende T