De wereld laten zien zoals die is
Op donderdagavond 22 juni presenteerde De Balie in Amsterdam ‘Knippen en plakken in kinderliteratuur’. Met als onderwerp: censuur in kinderboeken én educatieve lesmethodes. Want wat zijn eigenlijk de richtlijnen voor auteurs en illustratoren die een afspiegeling van de samenleving maken voor kinderen? Schrijver en illustrator Ted van Lieshout, pedagoog Belle Barbé, journalist Maarten Dallinga en Blink-uitgever Lian van de Wiel gingen met elkaar in gesprek.
Richtlijnen voor makers
In het tweede deel van de avond ging het panel in op censuur in lesmethodes. Wat voorafging: in oktober 2021 schreef Maarten Dallinga het NRC-artikel Dino’s en korte rokjes worden uit de schoolboeken geweerd. Uit onderzoek door NRC bleek dat een aantal educatieve uitgeverijen aan auteurs en illustratoren de opdracht geeft om ‘wereldse’ zaken te mijden in lesmateriaal. Denk aan onderwerpen als kermis, carnaval, make-up en tatoeages, maar ook de evolutieleer en lgbtq+-personages. Deze richtlijnen zouden zijn bedoeld om met name streng christelijke scholen niet te verliezen als (potentiële) klant. Het artikel kreeg veel aandacht, vooral omdat de scholen die met de lesmethodes werken zich meestal niet bewust zijn van de censuur.
“Door de ingrepen schetsen de leermiddelen een vertekend en verarmd beeld van de realiteit”, vertelden acht auteurs en illustratoren van schoolboeken aan NRC. In hetzelfde artikel werd uitgeverij Blink “door makers meermaals als positieve uitzondering genoemd; ze krijgen daar meer vrijheid.”
“Blink ontwikkelt lesmethodes waarin altijd de wereld als basis wordt genomen. Dat wil zeggen, de wereld zoals die is. In al z’n verschijningsvormen en vanuit meerdere perspectieven.”
Lian van de Wiel, uitgever Blink Wereld, Blink Lezen en Blink Taal
De wereld als basis
Hoe komen de richtlijnen van educatieve uitgeverijen voor auteurs en illustratoren precies tot stand? In hoeverre zijn scholen zich hiervan bewust? En wat zijn de gevolgen voor de ontwikkeling van het kind? Tijdens het debat in De Balie werd aan Lian van de Wiel (uitgever en educatief conceptontwikkelaar van Blink Wereld, Blink Lezen en Blink Taal) gevraagd hoe zij hier als uitgever mee omgaat.
Lian van de Wiel: “Bij Blink ontwikkelen we lesmethodes waarin altijd de wereld als basis wordt genomen. Dat wil zeggen, de wereld zoals die is. In al z’n verschijningsvormen en vanuit meerdere perspectieven. Daarnaast nemen we bij Blink de wetenschap heel serieus. Onze methodes volgen de meest recente wetenschappelijke inzichten over hoe kinderen leren, en ook als het gaat over de kennis van de wereld gaan wij altijd uit van de actuele wetenschap.”
Stof voor discussie
Het debat in De Balie spitste zich vervolgens toe op de vraag wie er over de inhoud van de lesmethodes zou moeten gaan. Is dit een taak voor de overheid? Dan creëer je een vorm van staatsonderwijs, wat niet bijdraagt aan de diversiteit van de inhoud. Moet er een commissie komen die toeziet op de inhoud? En wie zouden hier dan in moeten plaatsnemen?
Kortom: genoeg stof voor verdere discussie. Er zijn in De Balie ook mooie onderlinge connecties gemaakt om dit onderwerp verder uit te diepen.
