Zoeken

Bijles is niet nodig

‘Privéles sluipt de scholen in en vergroot ongelijkheid leerlingen’ kopten de kranten op de voorpagina’s. Met als aanleiding het rapport van de Onderwijsraad met de signalering dat inmiddels een op de vier leerlingen in het basis- en voortgezet aanvullend onderwijs krijgt van private partijen, in de vorm van bijvoorbeeld huiswerkbegeleiding, bijles en online oefenprogramma’s. Concreet roept de Onderwijsraad scholen op: ga bewust en voorzichtig om met dit soort aanvullende onderwijsdiensten van private partijen, omdat ze als neveneffect kunnen hebben dat ze kansenongelijkheid vergroten en het publieke, toegankelijke karakter van ons onderwijs bedreigen.

Maar is bijles echt nodig? Het bijzondere is dat in het rapport elke reflectie ontbreekt op de vraag: hoe komt het dat voor maar liefst een op de vier leerlingen ons reguliere publieke onderwijs kennelijk niet (meer) volstaat?

“Het Nederlandse onderwijs is in een verlammende kramp beland.”

De reden is even eenvoudig als pijnlijk. Het Nederlandse onderwijs is in een verlammende kramp beland. Waar het precies begon, kip of ei, is niet meer te ontwarren, maar duidelijk is dat we in een negatieve spiraal zijn geraakt van tegenvallende resultaten en overmatige controle. Leerprestaties vallen tegen, in reactie hierop gaan we strakker sturen, monitoren, ingrijpen, repareren en achterstanden wegwerken. Schoolleiders, leraren, ouders, overheid, iedereen zoekt naarstig naar meer grip en meer controle. Het resultaat is een indrukwekkende range aan geavanceerde meet- en volgsystemen, huiswerkbegeleidingsprogramma’s, bijlesprogramma’s en aanvullende oefenprogramma’s.

Helpt dit? Nee, niet werkelijk. Want de meeste huiswerkbegeleiding, bijles en aanvullende oefenprogramma’s zijn gericht op het herhalen, oefenen en trainen voor de toets om over te gaan of het diploma te halen. Maar met leren heeft dit weinig van doen.

Betekenisvol leren

Leren gaat heel anders. Dat wil zeggen betekenisvol leren. Betekenisvol leren is gericht op de lange termijn. Betekenisvol leren gaat over de ambitie in ons onderwijs zo hoog stellen dat je niet tevreden bent wanneer leerlingen iets kunnen reproduceren op een toets of het examen, maar dat je wilt dat leerlingen kennis en vaardigheden daadwerkelijk in nieuwe situaties kunnen toepassen. Dat ze in staat zijn om bewuste afwegingen te maken, te reflecteren op hun eigen handelen en keuzes kunnen maken die bij hen passen. Dat ze op school de bagage krijgen om hun plek in de wereld te kunnen vinden.

Deze vorm van leren is een grillig proces. De Nederlandse onderwijspedagoog en filosoof Gert Biesta heeft dit grillige leerproces treffend ‘het prachtige risico van onderwijs’ genoemd.

En laat het nu zo zijn dat juist dit proces zich lastig laat monitoren en uitdrukken in meetbare eenheden of getallen. De paradox is dat bijna alle activiteiten die zich goed laten meten, precies die activiteiten zijn die weinig met betekenisvol leren te maken hebben.

Stop pleisters plakken

Schuilt de dieperliggende oorzaak in het lerarentekort? In leraarvaardigheden die te wensen over laten? Gebrek aan sturing van schoolleiders en schoolbesturen op onderwijskwaliteit? Perverse impulsen van private marktwerking? Ambitieuze ouders die het hoogst mogelijke onderwijsniveau voor hun kind wensen? Nee. Deze factoren spelen zeker mee, maar zijn zelf ook eerder symptoom dan oorzaak van het probleem.

De enige manier om uit deze negatieve spiraal te komen is door de kwaal zelf te bestrijden en niet langer pleisters te plakken. Door lering te trekken uit de laatste wetenschappelijke inzichten over hoe kinderen leren en deze te verwerken in het hart van ons onderwijssysteem. Door in het hart van ons onderwijs alle focus te leggen op betekenisvol leren. Op onderwijs dat je als leerling niet drie weken na de toets bent vergeten, maar onderwijs waarop je je leven lang kunt terugvallen. Dan zijn bijlessen helemaal niet meer nodig.

Jorien Castelein
Directeur Blink
jorien.castelein@blink.nl

 

Ontdek de kracht van beter leren.
Blink maakt gebruik van cookies

Met behulp van deze cookies kunnen we informatie verzamelen over het gebruik van de website, onder andere om deze te analyseren en te verbeteren. Daarnaast plaatsen derde partijen tracking cookies om je buiten onze website relevante aanbiedingen te tonen. En worden er tracking cookies geplaatst door social media-netwerken. Door op 'Ok' te klikken stem je in met het plaatsen van cookies. Wil je niet alle soorten cookies toestaan, klik dan op 'Cookie instellingen aanpassen'. Meer informatie over cookies.

Wij gebruiken de volgende cookies:

We slaan je instellingen op in een cookie. Wil je later je instellingen wijzigen? Verwijder dan de cookies via je browser.

Cookie instellingen