Maar wat betekent zo’n getal nu eigenlijk?

Blink Nederlands-docente Anja Schoots van het Ichthus Lyceum in Driehuis deed in het kader van haar Master SEN (Windesheim Zwolle) onderzoek naar de betrokkenheid van leerlingen bij het taalonderwijs. Haar onderzoeksvraag: Wat is de impact van een geïntegreerde, betekenisvolle methode Nederlands (Blink Nederlands in dit geval) op het engagement van leerlingen. Ze vergeleek de situatie waarin leerlingen werkten met Blink Nederlands met de situatie zoals die was voor die tijd. In ieder geval bleek dat de leerlingen die in de brugklas met het verhaal Verdacht en de lessenserie Lezen 1 werkten een ‘time-to-ask’ hadden van 89%, wat wil zeggen dat ze 89% van hun tijd betrokkenheid bij de les lieten zien. In de oude situatie was dat veel minder.

Tijdens de HSN-conferentie 2019 in Zwolle presenteerden Anja en haar studiegenoten van Windesheim hun onderzoeken naar de betrokkenheid van leerlingen die werken met Blink Nederlands. We delen de informatie over dit onderzoek graag met jullie. Het geeft inzicht in het fenomeen betrokkenheid en het effect ervan op de leerlingen. Je leest naar welke aspecten van engagement gekeken is en wat de rol is van de factoren competentie, relatie en autonomie die gelden als basisvoorwaarden voor het leren in algemene zin. Anja schreef er zelf een artikel over voor het Platform Praktijkontwikkeling. Zie ook de link naar dit betreffende wetenschappelijke artikel.

Het onderzoek
Op het Ichthus Lyceum deden 190 hv-leerlingen en vijf brugklasdocenten mee aan het onderzoek. Er waren observaties, interviews en enquêtes onder zowel docenten als leerlingen. Iedere vijf minuten van de les werd vastgelegd welke aspecten van betrokkenheid er zichtbaar waren bij de leerlingen. De interviews en enquêtes gingen over de ervaren betrokkenheid bij leerlingen en docenten.

Engagement
Engagement, of betrokkenheid, gaat over de interesse en de motivatie om te leren en dat blijkt een belangrijke voorwaarde om tot resultaten te komen bij het leren. Engagement kent drie componenten namelijk kennis, houding en gedrag (Li & Lerner, 2013).

• Gedragsengagement houdt in dat leerlingen meedoen tijdens de les en genoeg tijd besteden aan het werk.
• Houdingsengagement heeft betrekking op concentratie, doorzettingsvermogen, leerplezier en de bereidheid een inspanning te leveren.
• Cognitief engagement betekent dat leerlingen het nut inzien van wat ze doen, reflecteren en actief nadenken over een gegeven vraagstuk.

Voor het stimuleren van betrokkenheid is in het begin sturing van buitenaf nodig. Wanneer er meer ruimte is voor authentiek engagement is er minder sturing nodig. Dat gebeurt als leerlingen meedoen vanuit intrinsieke motivatie, als er voldaan wordt aan drie belangrijke principes namelijk relatie, autonomie en competentie.

De docent speelt een rol doordat hij een veilige sfeer creëert, sturing en groeigerichte feedback geeft (relatie), maar ook door hoge maar realistische verwachtingen van zijn leerlingen te hebben en uit te spreken dat hij het vertrouwen heeft dat leerlingen bepaalde taken aankunnen (competentie).

Medeleerlingen (relatie) spelen een rol omdat blijkt dat er voor leerlingen een meerwaarde blijkt te zijn in het samen kunnen onderzoeken, het hebben van gedeelde verantwoordelijkheid en met elkaar kunnen leren.

Het leermiddel speelt een rol als factor in het aspect autonomie. Is er ruimte voor de leerling om zelf keuzes te maken en eigenaarschap te ervaren? Ervaart de leerling verbinding met het leermiddel doordat er betekenisvolle, uitdagende en authentieke taken zijn? Is een deel van het materiaal digitaal? Heeft de leerling zicht op zijn ontwikkeling?

Het onderzoek van Anja wees uit dat het werken met Blink Nederlands een positieve bijdrage levert aan bepaalde aspecten van betrokkenheid, maar dat de docent daarbij een doorslaggevende rol heeft. Naast de basisvaardigheden van iedere docent, zoals het zorgen voor een veilig leerklimaat, een goede relatie met leerlingen, vakkennis en enthousiasme, bleek het zichtbaar maken van het leerproces, het verduidelijken van het nut en het coachen van leerlingen cruciaal.

Docenten gaven aan dat het invulling geven aan deze rol een zoektocht is die de moeite meer dan waard is, omdat leerlingen daardoor intrinsiek gemotiveerd raken. In plaats van te moeten controleren of een leerling wel voldoende opdrachten maakt, ontstaat er ruimte voor het begeleiden van het leerproces waarin meer plaats is voor verdieping.

Voor het wetenschappelijke artikel klik hier, voor het onderzoeksrapport, klik hier.