Het samengaan van de twee basisscholen in Hippolytushoef was voor directeur Rogier van Dijk hét moment om de bestaande visie over onderwijs onder de loep te nemen. De directeur ziet heel helder waar hij naartoe wil: de onderzoekende houding van leerlingen meer ruimte geven en leraren een coachende rol laten aannemen.

Directeur Rogier van Dijk loopt tevreden door de knalgele gangen van het nieuwste – en inmiddels enige – schoolgebouw in het Noord-Hollandse Hippolytushoef. Het gebouw is het resultaat van een samenwerking tussen twee basisscholen. “In het begin van die samenwerking, nu drie jaar geleden, hebben we veel met elkaar gesproken over hoe we ons onderwijs wilden organiseren. De belangrijkste vraag daarbij was: hoe willen we onze leerlingen na groep 8 de wereld insturen?” De scholen kwamen samen tot een visie op een lerende organisatie, waarin leerlingen én leraren zoveel mogelijk de regie hebben over hun eigen leerproces.

“Eigenaarschap vind ik een containerbegrip, maar dat is wel waar het hier om gaat.”

Om het onderwijs op die visie te laten aansluiten, keek het team naar werkwijzen en methodes die zelfstandig en geïntegreerd werken mogelijk maken. De thematische aanpak van Blink Wereld sprak aan. Van Dijk: “Als je leerlingen zelfstandig wilt laten leren, moeten ze kunnen samenwerken en over studievaardigheden beschikken, zoals presenteren en informatie zoeken. Blink Wereld ondersteunt dat: het thema is de basis, maar daarbinnen kiezen leerlingen deels wat ze willen leren. Als je zelf keuzes mag maken, sta je er meer bij stil waarom en voor wie je iets doet. Eigenaarschap vind ik een containerbegrip, maar dat is wel waar het hier om gaat.”

Daarbij biedt Blink Wereld genoeg ruimte aan leraren om eigen keuzes te maken. Het team staat nu aan het begin van het werken vanuit leerdoelen, zodat leerlingen nog beter zicht krijgen op hun eigen leerproces, zo vertelt Van Dijk. Het lerarenteam werkt onder andere aan het integreren van het taalonderwijs. “Waar leerlingen eerst bezig waren met invuloefeningen in een werkboekje, verwerken we die doelen nu in het thema. We bekijken welke doelen de taalmethode heeft, welke daarvan we willen behalen en hoe we die laten aansluiten. Op die manier is er meer samenhang tussen de verschillende vakken en gaat de lesstof meer leven voor de leerlingen. Als ze weten wat de leerdoelen zijn, hebben leerlingen bovendien meer zicht op datgene waarmee ze bezig zijn. Ze beseffen beter wat ze zelf moeten doen om de volgende stap te kunnen zetten, met de leraar als ondersteuner.”

Ruimte voor proeftuintjes

Zo’n overgang naar een nieuwe aanpak vraagt uitzoekwerk en afstemming binnen het team. Het is een proces dat stap voor stap gaat. Van Dijk adviseert andere scholen die dit ook willen klein te beginnen. “We startten met Blink Wereld omdat één leraar zei: ‘Dit lijkt me interessant en passend bij onze manier van lesgeven.’ Dat heeft zich als een olievlek verspreid over de school. Ik vind dat het de rol is van een directie om leraren het vertrouwen en de ruimte te geven hun eigen proeftuintjes op te zetten en zo met elkaar het onderwijs te ontwikkelen.”

Nu het team aan de start staat van het integreren van het taalonderwijs in de thema’s, wordt dezelfde aanpak gevolgd. “We geven de leraren die dat graag willen alle gelegenheid dit uit te rollen, zodat zij in de volgende fase hun collega’s verder kunnen helpen. Ik geloof er niet in dat je dit soort keuzes van bovenaf moet opleggen. Het is veel beter als veranderingen langzaam doorsijpelen.”

Na schooltijd met elkaar praten

Het lesgeven in thema’s zorgt niet alleen voor een grotere betrokkenheid bij leerlingen, ziet Van Dijk. Ook biedt het leraren meer overzicht, zodat er tijd ontstaat om elkaar te helpen. “Doordat de regie iets opschuift naar de leerling, verandert de rol van leerkracht van een alwetende verteller naar een ondersteuner. De projectvorm van dit onderwijs maakt dat de lessen niet meer zo gefragmenteerd zijn. Daardoor win je tijd en ervaar je minder werkdruk.” Dankzij die extra tijd ontstaat er ruimte voor versterking van het team. Van Dijk: “Ik heb liever dat het team na schooltijd met elkaar praat over wat goed gaat en wat beter kan, dan dat iedereen in zijn eigen klas de spellingwerkboekjes zit na te kijken.”

Leerplein met bomen

Parallel aan de ontwikkeling van het onderwijs in thema’s, is het schoolgebouw vormgegeven. Het pand werd helemaal afgestemd op de nieuwe manier van lesgeven. De kleuterklassen op de benedenverdieping zijn gegroepeerd rondom een binnenruimte waar momenteel een compleet restaurant is nagebouwd. De groepen 6, 7 en 8 bevinden zich op de bovenverdieping, rondom een leerplein met bomen in bakken en tafels op wieltjes. Van Dijk: “Die leerpleinen zijn bedoeld om in de toekomst groepsdoorbrekend te kunnen werken. Want bij deze vorm van onderwijs hoort ook dat leerlingen bedenken met wie en waar ze willen leren. Het plein biedt daar alle mogelijkheden voor. Door de grote glazen deuren kun je als leraar je leerlingen de ruimte geven en tegelijkertijd verbinding houden.”

Ook de lokalen zijn erop ingericht om flexibel werken mogelijk te maken. Van Dijk: “Als leerlingen de klas in komen, pakken ze hun laatje en kiezen ze een eigen plek. Ze kunnen staan of zitten, met een groepje of alleen. Door de wieltjes onder de tafels is de indeling gemakkelijk te veranderen en ook het bureau van de leraar en het digibord zijn wendbaar. Zo staat het gebouw echt in dienst van onderwijs zoals wij het graag zien.”