Burgerschap in het basisonderwijs

Burgerschap is een van de basisvaardigheden. Met burgerschapsonderwijs breng je kinderen de competenties bij die ze nodig hebben om deel te nemen aan onze samenleving, nu en later. Jouw school fungeert hierbij ook als een veilige ontmoetings- en oefenplaats. Met de methode Blink Wereld geef je je leerlingen een stevige basis. 

Wil jij burgerschapsonderwijs op jouw school versterken? Hieronder lees je meer over burgerschap in het basisonderwijs, wat er van scholen wordt verwacht en hoe je aan burgerschapsdoelen werkt met Blink Wereld.

Wat zijn basisvaardigheden burgerschap?

Basisvaardigheden burgerschap gaat over de kennis, houding en vaardigheden van leerlingen in het sociale en maatschappelijke domein. Dit is bijvoorbeeld kennis over het functioneren van de Nederlandse democratie en de daarbij behorende waarden van vrijheid, gelijkheid en solidariteit.

Sinds 2021 is er een nieuwe wet van kracht, die stelt dat scholen actief burgerschap en sociale cohesie moeten bevorderen.

De school is de ideale plek waar kinderen op een veilige manier leren respectvol met elkaar en met elkaars ideeën om te gaan. Binnen de school moet veiligheid en ruimte zijn, zodat deze kan dienen als ontmoetings- en oefenplaats voor goed burgerschap.

Daarnaast is de school een veilige plek om in aanraking te komen met bredere maatschappelijke burgerschapsthema’s, zoals duurzaamheid, diversiteit en technologie.

Wat is burgerschapsonderwijs en waarom is het belangrijk?

Door goed burgerschapsonderwijs leren kinderen om op basis van eigen idealen, maatschappelijke waarden en normen actief deel te nemen in een democratische en diverse samenleving.

Scholen hebben veel ruimte om zelf inhoud en vorm te geven aan burgerschapsonderwijs, maar er zijn een aantal centrale spelregels. De wet schrijft voor dat scholen een heldere visie moeten hebben op burgerschapsonderwijs. Ook moeten zij inzicht hebben in hoe dit samenhangt met het schoolbeleid:

• Concrete burgerschapsdoelen moeten in het schoolbeleid zijn verwoord;
• Er moet een leerplan zijn opgesteld;
• De resultaten moeten worden bijgehouden. 

Het is belangrijk om, naast het gebruik van goed lesmateriaal, een schoolse context te creëren waarin leerlingen zichzelf kunnen zijn en waarin ze de ruimte hebben om kennis te maken met de samenleving en verschillen in normen, waarden en omgangsvormen.

Hoe organiseer ik mijn burgerschapsonderwijs?

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een open klasklimaat met ruimte voor discussie en een positieve omgang met (sociale, religieuze, culturele en seksuele) verschillen bevorderlijk is voor goed burgerschapsonderwijs. Het materiaal van Blink Wereld leent zich erg goed voor het stevig te integreren van burgerschap in je school.

Blink Wereld biedt jouw school een complete leerlijn wereldoriëntatie voor groep 1 t/m 8. Burgerschapsdoelen maken integraal onderdeel uit van de methode, voor alle klassen. Burgerschapscompetenties (kennis, vaardigheden en houding) worden in samenhang aangeboden met de inhouden van de vakgebieden Mens en Natuur en Mens en Maatschappij.

Heb je hulp nodig bij een schoolbrede visie op burgerschap of het organiseren van goed burgerschapsonderwijs binnen jouw school? We bieden twee verdiepingsbijeenkomsten aan over burgerschap:

• Bli(n)k op Burgerschap: van wettelijke opdracht naar burgerschapsonderwijs in jouw klas.
• Burgerschapsvaardig: een oefenplaats waarin leerkrachtvaardigheden rondom burgerschapsonderwijs in jouw klas centraal staan.

Je kunt ook altijd contact met ons opnemen.

Blink Wereld: complete leerlijn burgerschap voor groep 1 t/m 8

Met Blink Wereld werk je schoolbreed thematisch aan burgerschap in de klas.

Hoe dit werkt? Met behulp van de rijke thema’s worden kinderen uitgedaagd om verbanden te leggen tussen hun eigen leefwereld en grotere maatschappelijke vraagstukken, zoals duurzaamheid, globalisering of technologische ontwikkelingen. Zo doen ze kennis en vaardigheden op én worden ze gestimuleerd om eigen opvattingen te ontwikkelen met een nieuwsgierige en open houding.  

Bijvoorbeeld:

• Groep 1-2: in het thema Onze buurt kruipen kleuters in de rol van buurtspeurder en gaan ze op ontdekkingstocht in de buurt. Ze leren over de bijzondere dingen die ze tegenkomen in de natuur. Ze denken na over wat ze belangrijk vinden aan hun eigen leefomgeving en leren hierbij rekening te houden met anderen.  
• Groep 3-4: in het thema Hallo wereld leren de kinderen over verschillende culturen, tradities en gewoontes aan de hand van verjaardagsvieringen, eetgewoontes, begroetingen en spelletjes uit verschillende werelddelen. Ze vergelijken hun eigen thuiscultuur, gewoontes en rituelen met die van een ander.  
• Groep 5-6: in het thema Klimaatkenners leren kinderen over het weer en het klimaat. Ze leren over verschillende klimaten en welke invloed het Nederlandse klimaat heeft op hun dagelijks leven. Ze leren over klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor mens, dier en natuur. En ze onderzoeken en bedenken zelf oplossingen voor een klimaatprobleem en presenteren deze aan anderen. 
• Groep 7-8: In het thema Oorlog en vrede onderzoeken de kinderen conflicten van vroeger en nu.  Ze leren over de basiswaarden van vrijheid, gelijkheid en solidariteit van de democratische rechtstaat en de totstandkoming en handhaving van regels in Nederland en Europa. Vervolgens gaan ze in de Kindervredesraad zelf aan de slag met een maatschappelijk conflict: ze denken na over een oplossing voor het conflict, denken na over betrokken partijen en standpunten en kiezen gezamenlijk voor de beste oplossing.  

 Wil je de methode drie maanden gratis uitproberen met je klas? Vraag een gratis proeflicentie en zichtzending aan. 

Burgerschapsdoelen in Blink Wereld

Ben je benieuwd hoe burgerschapsdoelen zijn verwerkt in de methode Blink Wereld? Download dan hieronder de leerdoelenoverzichten voor groep 1 t/m 8.

Om de burgerschapsdoelen voor leraren overzichtelijk in kaart te brengen, hebben we hierin onderscheid gemaakt tussen de vier sociale taken (burgerschapsdomeinen) die kinderen als burger in onze samenleving moeten kunnen vervullen:  

• Democratisch handelen  
• Maatschappelijk verantwoord handelen 
• Omgaan met conflicten 
• Omgaan met verschillen